میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

اولين فروند از نمونه توليدي هواپيماي پشتيباني تاكتيكي (جگوار) ، ساخته مشترك مجتمع هوافضائي بريتانيا (BAC) و كمپاني (برگه) فرانسه در تاريخ دوم نوامبر سال 1971، اندكي بيش از سه سال پس از نخستين پرواز نمونه اوليه هواپيما به پرواز در آمد . نخستين تحويل جگوار به نيروي هوائي فرانسه براي آغاز سال 1972 برنامه ريزي شده بود كه بدليل اشكالاتي در تكميل موتور ها به تعويق افتاد. نيروي هوائي فرانسه اولين واحدهاي عملياتي را از اواخر سال 72 شكل داد. اينها اسكادرانهايي متعلق به فرماندهي اول تاكتيكي هوائي بوده و در حمايت از نيروي زميني فرانسه كه در آلمان فدرال مستقر بودند عمل ميكردند. يگانهاي عملياتي جگوار در بريتانيا و آلمان از سال 1973 آغاز به شكل گيري نمود.

تستهاي پرواز
تكميل پنج نوع متفاوت هواپيماي جگوار استفاده از هشت نمونه ي اوليه را در بر داشت. پنج نمونه اوليه ي نخست توسط شركت هواپيمائي (برگه) در (وليزي-ويلاكوبلاي) و سه نمونه ديگر كه آخري شامل ابزار توليد سري بود بوسيله BAC در (وارتون) ساخته شدند. تمام نمونه هاي اوليه به پرواز درآمده و تا پايان سال 1971 بيش از 1600 پرواز و جمعا حدود 1550 ساعت به انجام رسانيده بودند. تستهاي پرواز توسط يك تيم مشترك انگليسي-فرانسوي در (ايستره) فرانسه و (وارتون) بريتانيا اجرا شد، زمان انجام تستها بيش از آنچه انتظار ميرفت طول كشيد و اين امر بدليل اصلاحاتي بر روي سيستم پس سوز موتورهاي (آدور) Adour ساخته ي مشترك (رولز-رويس) بريتانيا و (توربومكا) ي فرانسه بود كه مستلزم كنترل بهبود يافته به هنگام پرواز پرواز اپروچ يك موتوره بود. در ابتداي كار، پس سوز را تنها ميشد با حداكثر كشش خشك (2100 كيلوگرم استاتيك) به كار برد كه كشش را تا 30 درصد افزايش داده و به 2700 كيلوگرم استاتيك ميرساند.

سپس ميتوانست متناوبا كشش را حداكثر تا 50درصد افزايش داده و به 3150 كيلوگرم برساند. به هنگام اپروچهاي يك موتوره كشش مورد نياز بيشتر از 2100 كيلوگرم ولي كمتر از 2700 كيلوگرم بود. (رولز-رويس) كه مسئول ساختن قسمت عقب موتور بود سيستم پس سوز را چنان اصلاح كرد كه هنگامي كه موتور در قدرت كامل نبود نيز امكان استفاده از ان وجود داشته باشد و امكان گزينش هر كششي از حداقل كشش خشك تا حداكثر پس سوز فراهم آيد. اين اصلاح بود كه باعث بالارفتن قيمت موتور گرديد و عملكرد هنگان اپروچ يك موتوره را بهبود داد. نمونه اوليه شماره 5 كه براي عمليات هوائي نيروي دريائي فرانسه (French Aeronavale) طراحي شده بود دو سري تست را پشت سر گذاشت. نخست تحت شرايط تقليد شده ي ناوهواپيمابر در تاسيسات (بدفورد) موسسه هواپيمائي سلطنتي بريتانيا و سپس با وزن كامل و حمل بارهاي خارجي بر روي ناوهواپيمابر فرانسوي (كلمانسو) . هشت نمونه اوليه ي ساخته شده عبارت بودند از:
E01، براي تستهاي آئروديناميكي
E02، براي تستهاي موتور، حركت و چرخش
A03، براي تستهاي شليك، حمل بار و پيچش
A04، براي تستهاي پروازي، تسليحات و چرخشي
S06، براي تستهاي تسليحات و حركت و نيز سيستم ناوبري- حمله ي بريتانيائي
M05، براي مقدورات ناو هواپيمابر،تست سيستم ناوبري حمله فرانسوي
S07،براي تستهاي تسليحات و سيستم ناوبري بريتانيائي
B08، براي تستهاي تسليحات و شليك و مطالعات برروي ترتيب كابين

توليد
موافقتنامه بريتانيا و فرانسه شامل توليد 400 فروند هواپيماي جگوار ميشد: 200 فروند براي نيروي هوائي سلطنتي بريتانيا و 200 فروند هم براي نيروي هواي و دريائي فرانسه. اولين سفارش رسمي فرانسه در سال 1968 براي خريد 50 فروند جگوار مشتمل بر 25 فروند نوع يكنفره A و 25 فروند نوع دو نفره B بود و نخستين سفارش بريتانيا در سال 1969 خريد 30 فروند هواپيما ( 15 فروند نوع يك نفره ي S و 15 فروند نوع دو نفره B) را در بر ميگرفت. در ماه اوت سال 1971 سفارشهاي جديدي براي توليد 50 فروند جگوار براي فرانسه و 81 فروند براي بريتانيا داده شد. توليد اين هواپيما كه در تاسيسات (وارتون) بريتانيا و (تولوز- كولومير) فرانسه صورت ميگرفت جمعا به بيش از هشت تا ده فروند در سال ميرسيد. در ماه مارس سال 1977 تحويل هواپيماي جگوار به نيروي هوائي عمان نيز آغاز گرديد.


سيستم ناوبري و حمله
پنج مدل مختلف تكميل شده جگوار داراي سيستمهاي قطعي ناوبري-حمله نيستند و بسته به موارد استفاده و دقت مورد نياز استفاده كنندگان سيستمها از سادهترين نوع (مدل E) براي نيروي هوائي فرانسه تا پيچيده ترين (مدلهاي B و S) براي نيروي هوائي سلطنتي فرق ميكند. اين ميدان گسترده گزينش تجهيزات منجر به وفور فوق الهاده قدرت الكتريكي در هواپيما ميشوند. اين قدرت قدرت الكتريكي توسط دو ژنراتور جريان متناوب 15 كيلوولت-آمپر تامين ميشود. تامين جريان برق مستقيم را دو ترانسفورمر تبديل كننده 4 كيلوواتي برعهده دارند. نيروي متناوب (AC) اضطراري لازم براي دستگاههاي ضروري توسط يك باتري 15 آمپر ساعت و يك مبدل استاتيك فراهم ميشود. خرابي يك آلترناتور به تنهائي باعث كاهش مقدورات عملياتي جگوار نميتواند گردد.

سيستمهاي ناوبري-حمله فرانسوي از دستگاههاي باثبات رسيده با استفاده از اصول كاركرد در ميراژهاي 3 و 4 اقتباس شده اند. دستگاههاي ساده ي نوع دونفره E - هواپيمائي كه عمدتا به منظور آموزش عملياتي خلبانهاي كارآموز و نيز آموزش تكميلي خلبانهاي عملياتي به كار ميرود ، ناوبري كافي براي ماموريتهاي تعليماتي و كنترل آتش براي توپها،راكتها و موشكهاي هوا به زمين (اي اس 30) و همچنين براي پرتاب بمبهاي آزمايشي و يا حقيقي فراهم مياورد و در صورت لزوم هواپيما را ميتوان بصورت عملياتي به كار برد. مدلهاي مخصوص پشتيباني نزديك هوائي يعني انواع(اي، ام) داراي سيستم ناوبري- حمله مشابه هستند ولي در هواپيماهاي عمل كننده از روي ناوهاي هواپيمابر يك مسافت ياب ليزري نيز كار گذاشته شده است. اين سيتم ، ناوبري دقيق و خودكار و قابل تطبيق با شرايط آفندهاي در ارتفاع پائين و با سرعت زياد بر عليه هدفهاي زميني را تضمين نموده و داده هاي دقيقي براي شليك توپها، راكتها، موشكهاي هوا به زمين AS-30 و همچنين موشكهاي ضدرادار AS-37 يا مارتل ونيز تسهيلات دستي يا اتوماتيك بمباران تامين ميكند.

كامپيوتر بمباران سي.اس. اف-تايپ31 ساخت تامسون-سي.اس.اف و سايت سي.اس.اف-تايپ121 متدهاي بمباران متنوعي پديد مياورند ، از جمله بمباران شيرجه اي، بمباران پرتابي و يا بمباران ارتفاع پائين با استفاده از بمبهاي تاخيري. اين دو نمونه هواپيما همچنين مجهز به ECM هستند .مسافت ياب ليزري نصب شده بر نوع دريائي جگوار داراي دقتي معادل 5+ متر بدون اعتنا به مسافت ميباشد. همانند هارير ، بريتانيا براي مدلهاي بي و سي جگوار نيز سيستم ناوبري مبتني بر اينرسي (Inertial) را برگزيده است. سيستم ناوبري-حمله بكار رفته در نوع آموزشي پيشرفته دو نفره (بي) همانند نوع پشتيباني نزديك (اس) است با اين تفاوت كه آلات و علائم دو برابر شده اند. اين سيستم متكي به يك كامپيوتر ديجيتال MCS 920 M است كه داده هاي ضروري دريافت شده از يك سكوي اينرشال Elliot e-3 r و يك كامپيوتر داده هاي هوائي ساخت همان كمپاني را پرورش ميدهد. اطلاعات پروازي، ناوبري و نشانه روي توسط سيستم نمايش سربالاي ساخت Specto- Smith بر روي يك شيشه كوچك در جلوي پنجره به خلبان ارائه ميشود تا او ضمن در نظر داشتن مداوم فضاي خارج ؤ داده هاي اساسي را نيز در اختيار داشته باشد. اطلاعات در مورد مسير بر روي يك دستگاه نمايش نقشه متحرك نشان داده ميشود. دستگاه همچنين شامل قطب نماي ژيرومغناطيسي ، ناوبري تاكتيكي هوائي، Tacan ، فرازياب راديوئي و زاويه سنج ميباشد. يك مسافت ياب ليزري ساخت (فرانتي- وستينگهاوس) تجهيزات نوع (S) را تكميل ميكند.

نگهداري و تعميرات
در گذشته،درجه اطمينان يك هواپيما، زمان سرويس و سهولت نگهداري آن في الواقع تنها در مرحله پيشرفته اي از تكميل آن مورد بررسي قرار ميگرفت، امروزه اهميت بسياري به اثر بخشي در رابطه با قيمت، و قابليت اعتماد عملياتي- كه يكي از ملاحضات عمده در بروشورهاي توليد كنندگان است داده شده و در عين حال متدهاي سرويس به موازات خود هواپيما پيش ميروند. در مورد جگوار ، كارشناسان تجهيزان نيروي هوائي به كمك متخصصين انگليسي و فرانسوي در تمام مراحل اين مسئله را مورد توجه دقيق قرار دادند. در نتيجه زمان آمادگي براي ماموريت بسيار كوتاه است، 15 دقيقه بدون تسليح دوباره و 20 دقيقه با تسليح مجدد و گذشته از آن وسايل سرويس كمتري مورد نياز است. فقط چهار نقطه دسترس محتاج عمل نيروي زميني هستند ( يكي براي سوختگيري، دو تا براي چك كردن سطح روغن و يكي براي ذخيره اكسيژن) سوختگيري با فشار با استفاده از اتصال استاندارد (ناتو) فقط 3 دقيقه طول ميكشد !

سطح روغن مخازن را ميتوان با بازكردن دريچه هاي هر مخزن بازديد كرد. دستگاه استارت جگوار از يك ژنراتور هواي (ميكروتوربو) كه به سيستم سوخت هواپيما متصل است بهره ميگيرد. اين ژنراتور الكتريكي هواي فشرده را داخل موتور استارتر هر يك از موتورها مينمايد. حركت بر روي هر نوع زمين توسط گردش چرخ هيدروليك دماغه تا حداكثر 55+ درجه از محور طولي هواپيما امكان پذير است. به هنگام كشش چرخ پوز قابليت 360 درجه تحرك دارد. بيش از 370 دريچه و صفحه بازبيني 30 درصد از سطح خارجي جگوار را تشكيل ميدهند كه عموما 60 تا 80 درجه باز ميشوند. با در نظر گرفتن پنج سورتي يك ساعته در روز براي جگوار ، سروسي خط اول و دوم از 10.5 ساعت در برابر هر ساعت پرواز تجاوز نميكند. زمان هر بازبيني كمي بيش از 300 ساعت و هر بازبيني كلي پس از 1200 ساعت ميباشد. نواقص و معايب مدارها و دستگاهها توسط يك سيستم در صفحه آلات و علائم به خلبان اطلاع داده ميشوند.

مشخصات فني
نيروي محركه را دو موتور توربوفن رولز-رويس توبومكا (آدور- مارك 102) هر يك به كشش عادي 2320 كيلوگرم استاتيك و ماكزيمم كشش 3313 كيلوگرم استاتيك با استفاده از پس سوز تامين ميشود. فاصله دو نوك بال جگوار از هم 8.48 متر،طول مدل يك نفره 15.52 متر و مدل دو نفره 16.42 متر و ارتفاع كلي آن 4.62 متر است. وزن عادي به هنگام برخاست 10300 كيلوگرم و حداكثر وزن به هنگام برخاست 15500 كيلوگرم ميباشد. حداكثر سرعت افقي در سطح دريا 1350 كيلومتر بر ساعت و در ارتفاع 11 هزارمتري 1593 كيلومتر بر ساعت و سرعت اپروچ آن 115 نات است. برد عبوري با مخازن سوخت خارجي 4200 كيلومتر ميباشد. شعاع آفندي در آفندهاي Hi-Low-Hi با سوخت داخلي 800 كيلومتر و با سوخت خارجي 1300 كيلومتر است. شعاع آفندي در وضعيت Low-Low-Low با سوخت داخلي معادل 575 كيلومتر و با سوخت خارجي برابر 850 كيلومتر ميباشد. مداومت پرواز در ماموريت آموزشي در ارتفاع بالا با سرعت زير صوت 3 ساعت ميباشد. مسافت فرود عادي 860 متر و با استفاده از چتر ترمز 580 متر و مسافت دورخيز براي برخاست 470 متر ميباشد.

مهمات
جگوار مجهز به دو قبضه توپ 30 ميليمتري مستقر در بدنه است. يك مقر حمل بار در زير بدنه و دو مقر در زير هر يك از بالها قابليت حمل كلي 4535 كيلوگرم بار خارجي را از بمب، راكت، موشك، دوربين يا مخزن سوخت را بدان ميبخشد. مدلهاي A - M- E داراي توپ 30 ميليمتري (دفا- 533) و نوع S داراي توپ 30 ميليمتري (آدن) ميباشد. مرميات موجود براي هر قبضه توپ 105 فشنگ است. مهمات قابل حمل عبارتند از: تمامي انواع بمبهاي سقوط آزاد يا تاخيري فرانسوي،بريتانيائي و آمريكائي از 50 تا 400 كيلوگرم و يا از 250 تا 2000 پاوند. تمامي انواع بمبهاي تمريني، انواع لانچرها (5 اينچي- 68 ميليمتري...) ،مخازن پرتابي، انواع محفظه هاي وسايل تجسسي ،موشكهاي هوا به زمين AS-30 ، ضد رادار AS-37 مارتل و هوا به هواي سايدوايندر و ماژيك.

توانائيهاي جگوار
جگوار ميتواند از باندهاي كوتاه و نيمه آماده و يا زمينهاي چمن عمل نشست و برخاست را انجام دهد. جگوار در تمامي ارتفاعات مافوق صوت بوده و داراي مقدورات برتري هوائي عالي برفراز جبهه است. موتور رولز- رويس Turbomecaكه جگوار بين المللي را به حركت در مياورد در مقايسه با نوع MK102 موجود در هواپيماهاي نيروهاي هوائي بريتانيا و فرانسه 27 درصد كشش بيشتر تحت شرايط رزمي و 9 درصد به هنگان برخاستن توليد ميكند. اين ارقام بدون افزايش مصرف سوخت و با انجان اصلاحات فني حاصل شده اند. جگوارهاي نيروي هوائي بريتانيا و جگوارهاي بين المللي ( نوع صادراتي) مجهز به يكي از بهترين سيستمهاي (زمان خود) ناوبري و نشانه روي جنگ افزاري به نام NAVWASSاست.

خلبان قبل از ترك زمين، كامپيوتر خود را براي تمام پرواز برنامه ريزي ميكند و بدين ترتيب ميتواند بدون نگراني همه طول مسير را در ارتفاع بسيار پائين و زير ديد رادار دشمن با سرعتهاي ترانسونيك طي كند. خلبان همچنين قادر است در طول پرواز براي حمله به هدفهاي اتفاقي از مسير تعيين شده خارج شود،به طور اتوماتيك به مسير قبلي باز گردد و يا در هر لحظه بدون ترس از گم كردن مسير قصد مراجعت به پايگاه كند. تمامي اطلاعات و داده هاي مورد نياز خلبان در HUD نمايش داده ميشود و نگاهي به نمايش نقشه متحرك،موقعيت دقيق خلبان را نشان ميدهد.

جگوار در مسابقه سالانه ناوبري و بمباران نيروي هوائي بريتانيا در آلمان اول شده است. آزمايشهاي اوليه پروازي بر روي رادار چند منظوره AGAVEكارآئي آن را به اثبات رسانده است. AGAVE يك رادار سبك وزن با قابليت اعتماد زياد است كه در موقعيتهاي هوا به هوا، ضد كشتي، نقشه برداري زميني و مسافت يلبي هوا به زمين عمل ميكند. همه اطلاعات راداري بر روي صفحه نمايش سربالاي Rester يا نمايش سرپائين نقشه اي راداري تلفيقي
Map-Radar Head DownDisplay نشان داده ميشود. همچنين سيستم بردياب ليزري كه جاي خود را به رادار داده است در محفظه زير پوز قرار ميگيرد و ميتواند توانائي چند ماموريته بودن جگوار را حفظ كند. از جمله موشكهاي ضد كشتي قابل حمل توسط جگوار : McDonnell Douglas Harpoon و اگزوسه Aerospatiale Am.39 و موشك آلماني كورموران ساخت MBB با نصب مقرهاي ويژه موشكي توسط جگوار بينالمللي قابل حمل ميباشد كه به همراه سيستم ناوبري حمله و رادار كارآئي هواپيما را افزايش ميدهند. در صورت وجود تهديدهاي دريائي ، جگوار ميتواند زير ديد رادارهاي كشتي دشمن با چهار موشك ضد كشتي به آن حمله كند.

قابليت عالي رزم هوا به هواي موجود در نوع استاندارد جگوار با استفاده از سطوح تعديل هواپيما،افزايش زاويه اسلتها و نصب موشكهاي ماژيك بر مقرهاي جديد روي بال بهبود يافته است. موشك ماژيك ميتواند بر عليه هدفهائي در تيررس توپ هواپيما به كار رود و قابليت تحمل فشار ثقل آن از خلبان خيلي بيشتر است، به علاوه رادار آژاو قبل ازرويت چشمي هدف، جگوار را به موقعيت مطلوب هدايت ميكند. جگوار بين المللي داراي توانائي نفوذ عميق است و با بار رزمي عادي و مخازن سوخت خارجي ميتواند تا شعاع بيش از 750 مايل عمل نمايد. دو موتوره بودن جگوار و دوگانه بودن تمامي سيستمهاي آن به همراه دستگاه (نوواس) كه امكان حمله هاي سريع در ارتفاع پائين را فراهم مياورد ؤ ميزان بقاي جگوار را بالا ميبرند.

جگوار در نيروي هوائي فرانسه تا اول جولاي 2005 در خدمت بود و پس از ان جاي خود را به Rafale داد و در نيروه هوائي سلطنتي تا 30 آوريل 2007 در سرويس بود.

كشورهاي دارنده:
اكوادور
فرانسه
بريتانيا
هند
نيجريه
عمان

جگوار در عمليات طوفان صحرا ،نبرد كوزوو و در نبرد كارگيل توسط نيروي هوائي هند بارها اهداف خود را با موفقيت بمباران كرد.

هم رديفها
A-7 Corsair
Mikoyan MiG-27
Mitsubishi F-1
Soko J-22 Orao
-------------------------------------------------------------------
منابع:
http://www.faqs.org/docs/air/avjag.html
http://www.drivefly.it
http://en.wikipedia.org/wiki/SEPECAT_Jaguar
http://www.centralclubs.com/topic-t30386.html
تصاویر برگفته از artshi.com

گرداوری عادل خوجه