میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

 در سال های دهه هفتاد جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران از تانکی رونمایی کرد که آن را ذوالفقار ایران می خواند. نسل اول حرف چندانی برای گفتن نداشت اما برای شروع مناسب به نظر میرسید.نسل دوم آن نیز مدتی بعد پدیدار شد ، تا آن که چند سال پیش بود که ذوالفقار 3 به صورت مداوم در رژه های 29 فروردین و 31 شهریور به نمایش در آمد. از همان ابتدا به دلیل آنکه هیچ صبحتی از آن به میان نیامده بود، طبق معمول بحث های مفصل و بعضا غیر منصفانه ای در مورد این تانک ارائه شد. در این بین بودند برخی که این تانک را قدرتمند تر از آبرامز و لئوپارد می دانستند و برخی هم کم تر از تی 72 یا حتی  ماکتی برای نمایش و فریب. در هر حال چندی پیش به مناسبت دهه فجر پس از گذشت در حدود بیست سال از ساخت نسل اول ، نسل جدید تانک ذوالفقار ایران رونمایی شد و با پخش تصاویر حرکت و شلیک موفقیت آمیزخود بسیاری از شبهات را از بین برد و ایضا به وجود آورد! مقاله زیر سعی در بررسی نسل جدید این تانک دارد و تلاش شده تا جایی که می شود منصفانه و بدون بزرگ و کوچک نمایی به بررسی و تحلیل آن بپردازد.

 طراحی ذوالفقار ترکیبی از طراحی غربی با شرقی است. از نظر طراحی سطوح مختلف شاسی و برجک ، ذوالفقار شباهت بسیاری به تانک آبرامز امریکایی دارد به گونه ای که همچون آبرامز از برجکی  با طراحی  چند ضلعی و کشیده بهره میبرد  اما از نظر طراحی فضای داخلی برجک و نحوه قرارگیری جایگاه های توپچی و فرمانده مشابه تانک تی 72 روسی است به  طوری که جایگاه فرمانده در سمت راست برجک و جایگاه توپچی در سمت چپ برجک قرار گرفته است. با توجه به اندازه گیری حدودی ابعاد تانک ذوالفقار 3 با استفاده از نرم افزار Digimizer ، این تانک ارتفاعی در حدود 2.65  متر(از زمین تا لبه برجک)  ، طولی در حدود 8 متر (بدون احتساب طول لوله توپ) و عرضی در حدود 3.6 متر دارد. وزن این تانک نیز در حدود 50 تن تخمین زده میشود که از این نظر سنگین تر از تی 72 و سبک تر از آبرامز خواهد بود. در مورد زره تانک ذوالفقار 3 تنها موردی که مسئولان بدان اشاره داشته اند استفاده از زره ساندویچی (چند لایه ای) بوده است که طراحی چند ضلعی با سطوح صاف برجک به منظور رفع مشکل شکل دهی این نوع از زره میتواند اثباتی بر این گفته باشد.

ابعاد حدودی تانک ذوالفقار

محل قرارگیری جایگاه های خدمه و سایر بخش های داخلی برجک

 با توجه به مشخص شدن نوع زره تانک ذوالفقار ما میتوانیم احتمالاتی را در زمینه ترکیب این زره مطرح کنیم. تانک ذوالفقار نیز همچون تانک های مدرن که از زره چند لایه کامپوزیتی برخوردارند دارای  زرهی متشکل از دو بخش پوسته و هسته است. بخش پوسته از فولاد و بخش هسته از ترکیبی از صفحات فولادی ، سرامیکی ، پلیمری و سایر مواد مقاوم در دسترس و قابل تولید ساخته شده است. ایران از جمله تولید کنندگان عمده فولاد است پس در تامین این ماده مشکلی وجود ندارد ، صفحات سرامیکی و پلیمری (از نوع پلی اتیلن) نیز به منظور استفاده در جلیقه های ضد گلوله و ساخت زره سبک برای برخی از خودرو های نظامی توسط صنایع وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو های مسلح ساخته میشوند. به جز زره کامپوزیتی ، زره دیگری که میتوان برای تانک ذوالفقار در نظر گرفت زره واکنشگر انفجاری (ERA) است. به عنوان مثال زره واکنشگری همچون کنتاکت 5 روسی که ساخت آن برای ایران کار دشواری نیست میتواند حفاظتی در حدود 600 میلیمتر در برابر پرتابه های انرژی شیمیایی و 250 میلیمتر در برابر پرتابه های انرژی جنبشی به تانک اضافه کند که میزان قابل توجهی است.

فاصله بیش از حد بخش جلویی برجک با سینه شاسی تانک ذوالفقار  ، حلقه برجک (turret ring) آن را بیش از حد در معرض تهدید قرار میدهد. البته این فاصله در تانک های دیگر همچون آبرامز نیز وجود دارد منتهی در ذوالفقار این فاصله بیش از حد به نظر میرسد

نفربر ام 113 مجهز به زره سرامیکی

 همانطور که پیشتر نیز  گمانه زنی شده بود و هم اینک با تصاویر پخش شده درستی این گمانه زنی ها اثبات شده است تانک ذوالفقار 3 از توپ 2A46M که در تانک تی 72 نیز به کار رفته است ، بهره میبرد. این توپ  125 میلیمتری دو محور تثبیت (dual-axis stabilised) با طول لوله 6 متر و وزن 2.5 تن از نوع بدون خان و مجهز به فشار شکن بوده و توسط صنایع وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو های مسلح تحت نام HM50 در داخل تولید میگردد. با استفاده از این توپ و تثبیت کننده آن ، به نظر میرسد که ذوالفقار زاویه عمودی اجرای آتشی از 6- الی 14+ درجه خواهد داشت! نرخ آتش این تانک نیز حداکثر 8 گلوله بر دقیقه خواهد بود و قابلیت شلیک پرتابه های ضد زره تثبیت شده با کفشک (APFSDS) ، گلوله های شدیدالانفجار ضد تانک (HEAT) ، شدیدالانفجار ترکش شونده (HEF) و موشک های هدایت لیزری قابل شلیک از توپ را خواهد داشت. توپ 125 میلیمتری تانک ذوالفقار  به بارگذار خودکاری  (Auto Loader) مشابه بارگذار خودکار تانک تی 72 مجهز شده است. این موضوع از شباهت اجزای بارگذار ذوالفقار با بارگذار تی 72 قابل اثبات است. این بارگذار از نوع چرخ فلکی (Carousel) است که ظرفیت نگهداری 22 گلوله از انواع مختلف را دارد و مدت زمان بارگذاری آن برای گلوله های معمول 6.5 ثانیه و برای موشک های ضد تانک هدایت شونده 8 ثانیه است. این بارگذار دارای یک مجموعه گردان  است که 22 عدد از تیوب ها نگهدارنده پرتابه ها (projectile) و کاست های حامل خرج های پرتاب (propellant) را به صورت جداگانه و بروی هم (تیوب پرتابه در پایین و کاست خرج بر روی آن) نگهداری میکند.

نمایی از توپ 125 میلیمتری تانک ذوالفقار

نمایی از انتهای خزانه توپ نصب شده در تانک ذوالفقار که بخش های مشابه آن با توپ 2A46M مشخص شده اند

پایان بخش اول

منبع