میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

در این مقاله تلاش می‌شود تا نگاهی به کارایی سوخو ۳۰ و قیاسی کوتاه بین ان با جنگنده‌های مشابه انجام شود که دست کم از  نظر ماموریتی به ان نزدیک هستند ولی لازم است خواننده این مقاله قبل از خواندن مقاله برای اشنایی بیشتر با سوخوی۳۰ به مقاله در همین سایت در مورد تاریخچه و مدل های مختلف سوخوی ۳۰ نظری بیندازید (برای خواندن این مقاله اینجا را کلیک کنید).

طرح سوخوی۳۰ به اواخر دهه ۱۹۸۰ و در مرحله اول به عنوان یک نسخه دو سرنشینه   دوربرد سوخوی۲۷ بر میگردد. سوخوی۲۷ برد بلندی داشت و بدون مخازن سوخت خارجی به تنهایی ۳۵۰۰ کیلومتر برد داشت (منظور برد انتقالی در ارتفاع بالای بدون هیچ سلاحی با بیشترین سوخت ممکن است) به اندازه برد اف۱۶ با سه مخزن سوخت خارجی و بیشتر از اف۱۸  برد داشت و برد رزمی ان  با تسلیحات  کافی نیز چشمگیر  بود  از این رو  سوخو به این فکر بود که می شود با افزایش یک لوله سوختگیری هوایی حتی برد بیشتری به ان داد و برای پرواز های گشتی دوربرد بسیار موثر تر از ان استفاده کرد ولی مشکل این  بود که سوخوی۲۷ تک سرنشینه  بود  و  یک خدمه  از پرواز بلند مدت به سرعت خسته شده و کارایی لازم را از دست می داد از این رو تصمیم  به دو نفره بودن  طرح جدید که سوخوی ۳۰ نامیده  میشد گرفته شد

در نسخه اولیه در واقع سوخوی۳۰ همان سوخوی۲۷ یو بی (نسخه اموزشی دو سرنشینه  سوخوی۲۷ )بود و به غیر از یک لوله سوختگیری هوایی هیچ فرقی با ان نداشت  و در مرحله اول نیز سوخوی۲۷ پی یو نامیده  شد.

اگرچه تعداد کمی  از این جنگنده تا پیش از فروپاشی شوروی تحویل شد ولی همگی  در واقع همان سوخوی۲۷ یو بی بودند که تنها مجهز به یک لوله سوخت گیری هوایی شده بودند (البته نو ساز بودند) حتی وقتی زمانی که نام انها سوخوی۳۰ شد

 

 

سوخو۲۷ پی یو جنگنده ای که بعدها تبدیل به سوخوی۳۰ شد

جنگنده از همان رادار ان۰۰۱ بهره می‌برد که حدود ۹۰ کیلومتر برد و توان پایینگری مناسبی داشت . بعد از فروپاشی شوروی روسها صاحب صنایع تسلیحاتی شوروی شدند و برای کسب بازار   جهانی با در نظر گرفتن اینکه نیروهای هوایی  در جهان به سمت یک  جنگنده چند منظوره می رفتند  ، انها نیز به سرعت نسخه های چند منظوره سوخوی۳۰ و میگ۲۹ را توسعه دادند البته این ایده در میانه دهه ۱۹۸۰ در شوروی نیز بود. واقعیت مشخص بود در غرب نیز همه یک چند منظره می خواستند  و تنها کافیست به لیست بالا بلند مشتریان اف۱۶ در قیاس  با مشتریان نسخه شکاری اف۱۵ نگاهی کنیم .  اکثر کشورها یک جنگنده با توان انجام طیف  وسیعی از ماموری تها را می خواستند  تا یک شکاری تخصصی

سوخوی در سال ۱۹۹۳ در نخستین نمایشگاه هوای ماکس دست به  نمایش سوخوی۳۰ ام زد اولین نسخه  چند منظوره  که بعدها به عنوان سوخوی۳۰ ام کا بازاریابی  شد. این نسخه  می توانست  دست کم انواع بمب های هدایت اپتیکی  را حمل کند و به موشک ضد رادار و ضد کشتی مجهز بود . در ادامه مدل های مختلفی  چون سوخوی۳۰ MKI ، ام کا ام ، ام کا کا نیز ساخته شد و سوخوی۳۰ تبدیل به جزاب ترین جنگنده صادراتی  روسها شد(برای اطلاع در مورد مدلهای مختلف سوخوی۳۰ به مقاله اصلی سوخوی۳۰ رجوع کنید)

ولی بزرگترین رقیب سوخوی۳۰  جنگنده اف۱۵ ایی استریک ایگل  است شاید دلیل ان نیز این باشد که سوخوی۲۷ رقیب نسخه های شکاری اف۱۵ بود ولی با در نظر گرفتن اینکه سوخوی۳۰ یک جنگنده تهاجمی است تمامی جنگندهای غربی با این نقش مانند سوپر هورنت، رافال و یا تایفون   و اف۱۶ هم میتوانند در یک کلاس با سوخوی۳۰ قرار  بگیرد حتی با وجود اینکه سوخوی۳۰ سنگینتر است. در این مقاله ما سوپر هورنت، اف۱۶ بلوک ۵۲، اف۱۵ ایی و تایفون را با سوخوی۳۰ قیاس  میکنیم

 

 

SU-30M

سوخوی۳۰ جنگنده بزرگی است همانند پدر خود یعنی سوخوی ۲۷ . این پرنده  ۲۱٫۹۳ متر طول دارد که  در قیاس   با سوپر هورنت با طول ۱۸٫۳ متر ،  رافال ۱۵٫۲۷ متر و یا حتی اف۱۵ ایی(F-15E) به عنوان بزرگترین  جنگنده غربی با طول ۱۹٫۴۳ متر واقعا جنگنده بزرگی به حساب می اید. یکی از دلایل بزرگی میزان  زیاد مخازن سوخت داخلی است . این پرنده ۷۶۶۰ لیتر سوخت داخلی  حمل میکند که در مقام قیاس با اف۱۶ امریکایی  ۳۹۸۵ لیتر  به خوبی حجم بالای سوخت مشخص می شود . تمامی سوخت قابل حمل داخلی و خارجی اف۱۶ ( سه  مخزن سوخت خارجی ) روی هم  به ۷۹۳۸ لیتر میرسد . البته اف۱۶ تک موتوره است و سوخوی۳۰ دو موتوره   از این رو مصرف سوخت کمتری دارد ولی برتری  یک دو موتوره بسیار بالاست  زیرا  در یک پرواز غیر رزمی نیز از دست  رفتن موتور برای اف۱۶ به معنی نابودی جنگنده است  ولی دست کم سوخو۳۰ حتی با یک موتور سالم نیز میتواند پرواز کند.

با وجود این داشتن سوخت زیاد برای سوخوی۳۰ نشان دهنده برتری نیست  زیرا مصرف سوخت  عامل مهمی است . سوخوی۲۷ دارای برد انتقالی   ۳۵۰۰ کیلومتر است(برد انتقالی به برد بدون سلاح در ارتفاع بالا  و بیشترین سوخت داخلی و خارجی می گویند که البته سوخوی۲۷ مخزن سوخت خارجی نداشت ) این میزان برای سوخوی۳۰ کمتر است و به عدد  ۳۰۰۰ کیلومتر می رسد   زیرا داشتن  یک کابین دوم باعث این شده بخشی از مخازن سوخت پشت کابین گرفته شود این چیز عجیبی نیست  در تمامی جنگنده های دیده میشود برای نمونه اف۱۶ سی دارای ۳۹۸۵ لیتر سوخت داخلی است ولی اف۱۶ دی نسخه دو سرنشینه  دارای ۳۲۹۵ لیتر است این مورد تقریبا بین تمامی جنگنده های تک سرنشینه که دارای  نسخه دو سرنشینه  نیز هستند دیده می شود

در مقام قیاس  برد انتقالی اف۱۵ ایی با سه  مخزن سوخت خارجی و دو مخزن سوخت سی اف تی  (مخازن سوخت کمکی کنار ورودی موتور) ۵۷۴۵  کیلومتر، برد تایفون  با سه مخزن سوخت خارجی  حدود ۳۸۰۰ کیلومتر است و برد اف۱۶ سی بلوک ۵ با دو مخزن سوخت سی اف تی و سه مخزن سوخت خارجی ۴۲۰۰  کیلومتر و  سوپر هورنت با پنج   سوخت خارجی  دارای برد بیش از ۴۲۰۰ کیلومتر است  . شاید این سئوال پیش بیاید  چرا سوخوی۳۰ با وجود اینکه تقریبا  بین ۳۰ تا ۴۰ درصد از باقی  جنگنده ها(به غیر از اف۱۵ ایی که میزان سوخت داخلی مشابه سوخوی۳۰ دارد) سوخت داخلی بیشتری را حمل می کند  ولی برد کمتری دارد  . اولین جواب این است که سوخوی ۳۰ مخزن سوخت خارجی حمل نمی کند   دست کم به شکل عملیاتی  حالی که جایگاه زیادی در اختیار دارد . برای نمونه تایفون ۵۶۴۰ لیتر سوخت   داخلی و چهار مخزن سوخت خارجی ۱۵۰۰ لیتری حمل میکند که مجموع ان ۱۱۶۴۰ لیتر سوخت میشود که ۴۰ درصد بیشتر از مجموع سوخت داخلی  سوخوی۳۰ است ویا  اف۱۶ دارای ۴۰۶۰ لیتر سوخت داخلی  و  دو مخزن سوخت خارجی ۱۴۰۰ لیتری و یک مخزن سوخت  ۱۱۳۰ لیتری است که مجموع ان ۷۹۹۰ لیتر سوخت یعنی تقریبا هم میزن با سوخوی۳۰ انهم با یک موتور و یا اف۱۵ ایی دارای ۷۸۶۳ لیتر سوخت داخلی است که توسط دو مخزن سوخت سی اف تی ۳۲۱۳ لیتری   همراهی  می شود و در کنار سه مخزن سوخت ۲۸۰۰ لیتری در مجموع ۲۲۸۰۰ لیتر سوخت  حمل میکند  که همکنون متوجه می شوید  چرا برد انتقالی سوخوی۳۰ حدود ۳۰۰۰ کیلومتر(با سوخت داخلی ۷۶۶۰ لیتر ) و برد اف۱۵ ایی ۵۵۰۰ تا ۵۷۰۰ کیلومتر است .مسئله دوم موتور است .موتور ای ال ۳۱ مصرف سوختش  از انواع  غربی بیشتر است و این همواره در موتور های روسی بوده و چیز جدیدی نیست

 

 

در این تصویر بزرگی سوخو۳۰ در قیاس با تایفون به خوبی مشخص است

موتور ای ال ۳۱  موتور اصلی خانواده سوخوی۳۰ است ولی در مدلهای مختلف روی این جنگنده نصب شد . ای ال ۳۱ روی سوخوی۲۷ نیز نصب شد و در دهه ۱۹۸۰  در بین موتور های توربوفن  شوروی  یک  موتور موفق بود. این موتور بعدها پاییه موتور الی ال ۴۱ جنگنده سوخوی۳۵  و  جنگنده سوخوی تی ۵۰ شد و در چین نیز با نام دبلیو اس ۱۳  تولید شد. ای ال ۳۱ اولین نسل  توربوفن های  شوروی است. شوروی دست کم یک دهه بعد از امریکا به فناوری توربوفن دست یافت و به صورت عملیاتی از ان بهره برد . ای ال۳۱ قدرت بالای دارد حتی در قیاس  با ار دی۳۳ موتور میگ۲۹ که همزمان  با سوخوی ۲۷ البته کمی زودتر وارد خدمت شد. دو نسخه ای ال ۳۱ روی سوخوی۳۰ نصب شده است یکی  ای ال ۳۱ اف که فاقد خروجی متغییر است و روی سوخوی۳۰ چینی و ویتنامی ، ونزوئلا و چند کشور دیگر نصب شده است  و دیگری  ال ال ۳۱ اف پی با خروجی متغیر  که روی سوخوی ۳۰ اس ام ، MKIو ام کا ام نصب شده است . ای ال ۳۱ اف پی که   میتواند بدون پس سوز ۱۷۷۳۱ پوند  و با پس سوز ۲۷۵۶۰ پاوند رانش ایجاد  کند  در مقام قیاس   با موتور پرات اندویتنی اف۱۰۰ -۲۲۹  با توان ۱۷۸۰۰ پاوند  بدون پس  سوز و ۲۹۱۶۰ پاوند  با پس سوز   قدرت کمتری ایجاد میکند. اف۱۶  بسته به سفارش میتواند از دو نوع موتور بهره ببرد  ،  پرات اندویتنی  اف۱۰۰ -۲۲۹ که روی اف۱۵ نیز نصب است ویا موتور جنرال الکترونیک اف۱۱۰  که ۱۷۵۵۰ پاوند بدون پس سوز ۲۸۶۰۰ پاوند با پس  سوز قدرت فراهم میکند از این روی می بینید  با اختلاف کمی جنگنده های غربی قدرت بیشتری را در زمینه  موتور دارند ولی در قیاس  سوپر هورنت مجهز به دو موتور اف۴۱۴  با بیشترین قدرت ۲۲۰۰۰ پاوند .یا  تایفون  با بیشترین قدرت ۲۰۰۰۰ پوند تر و یا تایفون  ویا حتی رافال ، موتور سوخوی۳۰ در حالت پس  سوز بین ۶ تا ۱۰ هزار پوند رانش بیشتری را فراهم میکند  ولی  ایا سوخوی۳۰ با اخلاف  بسیار کم با اف۱۵ و اف۱۶ (البته رو به پایین)و برتری بزرگ با اختلاف زیاد بر تایفون  و رافال و سوپر  هورنت در زمینه قدرت موتور برتر است

رانش به وزن یعنی میزان قدرتی که موتور نسبت به وزن ایجاد میکند بسیار مهم است  وقتی به این مسئله  نگاه کنیم می بینید  درست است موتور اف۱۵ کمی بیشتر از موتور سوخوی۳۰ قدرت فراهم میکند و  اختلاف خیلی زیاد نیست ولی وقتی بدانیم  که سوخوی ۳۰  عدد ۴ تن در وزن خالی  از اف۱۵ سنگینتر  است اختلاف  بیشتر نیز میشود از این رو رانش به وزن سوخوی۳۰  عدد ۰٫۹۶ با نیمی از سوخت خود است و اف۱۵ با همین وضعیت  ۰٫۹۸ است. در مورد اف۱۶ نیز  اینچنین است اگرچه اف۱۶ تک موتوره است و مجموع دو موتور الی ال ۳۱ قدرت بیشتری را فراهم میکنند ولی  اختلاف وزن این دو بسیار  است و اف۱۶ ده تن سبکتر از سوخوی۳۰ در وزن سبک  و۱۹ تن سبکتر در بیشترین وزن برخاستن  است که رانش به وزن اف۱۶ را به رقم ۱٫۰۹۵ می رساند

حتی تایفون که با بیشترین  رانش موتور ۲۰۰۰۰ پاوند با پس  سوز(برای  هم دو موتور  ۴۰۰۰۰ پاوند) دست کم ۷۰۰۰ پاوند رانش کمتری را نسبت به موتور سوخوی۳۰ دارد ولی با در نظر گرفتن  وزن ۷ تن سبکتر است  و در بیشترین وزن برخاستن نیز اختلاف این دو حدود ۱۵ تن است از این رو با رانش به وزن ۱٫۱۵  تایفون  هم از سوخوی۳۰ برتر است. با وجود این سوپر هورنت با رانش به وزن ۰٫۹۳ از همه جنگنده های  گفته شده رانش به وزن کمتری دارد

مسئله بعد عمر موتور نیز است ، اف۱۶ ، اف۱۵ و تایفون  دارای  عمر تعمیراتی  ۴۰۰۰ تا ۴۴۰۰ ساعت برای موتورهای خود هستند ولی ای ال ۳۱ دارای  عمر تعمیراتی  ۲۰۰۰ ساعت است اگرچه نسخه ای ال ۴۱ نصب شده روی سوخوی۳۵ به عمر تعمیراتی  ۴۰۰۰ ساعت رسیده است از این  رو هزینه عملیات موتور ای ال ۳۱ نیز بیشتر است

 

 

موتور با خروجی متغییر سوخوی۳۰

ولی سوخو۳۰  البته در نه  تمامی  نسخه ها مانند نسخه هندی، نسخه تحویلی به مالزی و روسیه دارای خروجی متغییر است که به خلبان اجازه انجام مانورهای چشمگیری را میدهد که احتمالا  همه دوستان  ان را دیده اند. اینکه واقعا یک خلبان معمولی چقدر توان استفاده از این خروجی هارا در شرایط  رزمی دارد جای بحث  بوده است ، در یک تمرین  مشترک بین بین هند و امریکا با حضور سوخوی۳۰ واف۱۵ سی ، خلبانان امریکا فهمیدند که خلبانان سوخوی۳۰ نمی توانند  به خوبی از این خروجی در شرایط  پر استرس حتی یک تمرین استفاده کننده و دستپاچه  می شوند و البته واقعیت هم این است چیزی که شما در نمایشهای هوایی می بینید  بارها تمرین شده و توسط خلبانان  ازمایشگر انجام  میشود

اینکه بگویم تایفون   که در چالاکی در غرب شهرت بسیار دارد  و یا اف۱۶ تک موتوره که از روز اول برای درگیر تن به تن ساخته شده ویا اف۱۵ با موتورهای قدرتمندش ویا سوخوی۳۰ با خروجی متغییرش در رزم هوایی نزدیک برتر هستند یا نه،  به اموزش خلبان ، سلاح و تاکتیک  بستگی دارد تا نمایشگاه هوایی و مانورهای خیره کننده . اگرچه خانوده فلانکر از سوخوی۲۷ تا ۳۵ با و یا بدون خروجی متغییر همواره یکی از چالاکترین جنگنده های موجود  جهان البته در وزن سبک بوده اند و یک خلبان اموزش دیده روی سوخوی۳۰ در رزم هوایی نزدیک هر جنگنده ای را حریف است

 در زمینه  الکترونیک

سوخوی۳۰ دارای چندین نوع  رادار است .  نسخه MKI که توسط هند خریداری شده ، اس ام که توسط روسها خریداری  شده و  ام کا ام که توسط مالزی خریدار شده دارای رادار  اریه فازی غیر فعال ان۰۱۱ ام است که بارس هم خوانده می شود. بارس  رادار پیشرفته است و بیشترین برد ان ۴۰۰ کیلومتر است و می تواند همزمان  چهار هدف درگیر شود. رادار بدون اینکه حرکت مکانیکی داشته باشد در عرض چند صدم ثانیه   تمام اسمان از بالا تا پایین و چپ و راست را اسکن کرده و میتوان همزمان  با چند هدف در اسمان و زمین  درگیر شود.  رادار ارایه فازی غیر فعال به این معنی است که روی دیش رادار تعداد زیادی فرستنده و گیرنده است (بیش از صد ها  عدد و حتی بیش از هزاران عدد بسته  به اندازه دیش ) که امواج رادار را  ارسال و دریافت میکنند در واقع هر کدام  برای خود یک فرستند و گیرنده جدا  هستند. در این نوع رادار ها تغییر زاویه جستجو با حرکت  میکانیکی دیش رادار انجام نمی شود در  واقع این امواج هستند که تغییر جهت می دهد  از این رو برای اینکه یک رادار  ارایه فازی یک زاویه ۹۰  درجه در دو سمت در مجموع ۱۸۰  درجه  را اسکن کند کمتر از چند صدم ثانیه  نیاز دارد این کار برای رادار پالاس داپلر معمولی چند ثانیه  زمان لازم است. همچنین رادار ارایه فازی چه فعال و چه غیر فعال  در برابر جنگ الکترونیک بسیار مقاوم هستند زیرا نتنها به سرعت تغییر فاز می دهند بلکه می توانند میزان امواج خروجی رادار را کم کنند و یا اینکه تنها هر از چند ثانیه  یک بار اسمان را جستجو  کنند و حتی توان این را دارند که به صورت غیر فعال نیز عمل  کنند یعنی به جای  ارسال امواج، امواج رادار دشمن را دریافت کنند  .

رادار دیگر رادار پالس داپلر ان ۰۰۱وی ایی است که  بر روی برخی سوخوی۳۰ ارتش چین نصب است که نسخه ارتقا یافته رادار ان۰۰۱ سوخوی۲۷ است . این رادار کارایی کمتری نسبت به بارس دارد و دیگر رادار ژوک ام اس است که ان نیز بر روی برخی سوخوی۳۰ چینی و ویتنامی نصب است . این نسخه دارای دیش ارایه فازی است و بیشترین برد ان برد ضد یک جنگنده در ابعاد میگ۲۹ عدد ۱۰۰ تا ۱۲۰ کیلومتر است. تمامی رادار یاد شده توان کامل هوا به هوا و هوا به زمین و دریا شامل کشف و رهگیری اهداف دریایی و زمینی را داشته و میتواند دست به ناوبیر در ارتفاع پایین با انها زده و با چهار تا شش هدف در یک زمان درگیر شد.

در مقام قیاس  با تایفون ، اف۱۵ ایی و اف۱۶  باید  گفت بارس برتری ها زیادی دارد دست کم تا زمانی که این جنگنده ها مجهز به رادار  ارایه فازی  نشدند ، رادار سوخوی۳۰   یک نسل برتر از رادار پالس داپلر ای پی جی ۷۰ اف۱۵ ، کاپتور تایفون و یا ای چی جی ۶۸ وی ۹ جنگنده اف۱۶ سی و دی است  اگرچه همکنون  سوپر هورنت مجهز به  رادار ارایه فازی ای پی جی ۷۹ از همه انها برتر  می باشد . برتری سوخوی۳۰ بر سه جنگنده اولی  بیشتر در رزم هوایی است برای نمونه رادار تایفون و ای پی جی ۶۸ وی ۹  اف۱۶ توان نقشه برداری سه بعدی از سطح زمین  را دارند که رادار بارس چنین توانی ندارد . برد  رادار بارس بسیار  بالاست به صورتی که یکی از فرماندهان هندی از ان به عنوان یک مینی اواکس نام برد این قابلیت زمانی بیشتر می شود که بدانیم می شود  تصاویر رادار  بارس را با دیگر جنگندهای سوخوی۳۰ موجود در منطقه  به اشتراک گذاشت

 

 

تصویری از رادار بارس سوخوی۳۰ ..در تصویر گیرنده های ریز روی صفحه رادار مشخص است…برد بسیار بالای این رادار ان را از رقیبان غربی در این زمینه برتر کرده است

البته این برتری سوخوی۳۰ موقتی است زیرا همکنون برخی از نسخه های اف۱۵ ایی استریک  ایگل نیز رادار ارایه فازی  ان هم از نوع فعال دارند. برای نمونه اف۱۵ سنگاپوری  و اف۱۵ اس ای عربستان رادار ارایه  فازی فعال دارند و ارتش امریکا تصمیم به ارتقا  اف۱۵ ایی خود با رادار ای پی جی ۶۳ وی ۳  دارد که یک رادار ارایه فازی  فعال است .(تفاوت فعال و غیر فعال در ارایه فازی این است که در رادار ارایه فازی غیر فعال تمامی سلول های گیرنده و فرستند توسط یک منبع تغزیه می شود ولی در رادار اریه فازی فعال هر سلول  منبع  جدا گانه ای دارد  از این رو ایجاد اختلال روی ان سخت است و دقت بیشتری دارد

همچنین تایفون  نیز به زودی  به رادار فازی فعال  رادار کاپتور مجهز خواهد شد   و همکنون نیز اف۱۶ بلوک ۶۰ اماراتی رادار ارایه فازی فعال ای پی جی ۸۰ دارند و ارتش امریکا و چند ارتش دیگر در حال  ارتقا رادار های اف۱۶ خود به این رادار ارایه فازی فعال هستند.البته اگرچه همچنان  از قرار معلوم باز هم رادار بارس برد بیشتری دارد و دست کم تا کنون در تمرینات از پس رادار های پالس داپلر برامده است

سوخوی۳۰ در دماغه دارای  یک کاونده تصویر ساز حرارتی OEPS-30 با برد ۲۰ تا ۸۰ کیلومتر برای کسب هدف به صورت غیر فعال است. این سامانه با دریافت تصاویر حرارتی هدف، میتواند به صورت غیر فعال هدف را کسب کند ولی برد کشف بسته به این دارد که جنگنده از جلو ویا عقب در دید سامانه باشد زیرا از عقب به دلیل قرار داشتن خروجی گرم در دید سامانه حرارتی بردش بیشتر  است. اف۱۵  و سوپر هورنت چنین  سامانه ای دست کم برای رزم هوایی ندارد  و اف۱۶ نیز تنها نسخه اف۱۶ بلوک ۶۰ اماراتی چنین  نمونه ای را دارد ولی تایفون  در دماغه دارای سامانه  مشابه است که کارایی بسیار بهتری دارد و حتی گفته شده برضد اهداف زمینی  نیز به کار می رود

از نظر جنگ الکترونیک اگرچه سوخوی۳۰ چندین غلاف را میتواند حمل کند ولی این واقعیت تاریخی  است که همواره غرب از نظر جنگ الکترونیک از شرق برتر بوده و تنها کافی است به غلاف های جنگ الکترونیک مشهوری چون ای ال کیو ۱۲۸ ۸ ، ۱۳۱ و ۱۸۴ نگاه کنید که اصلا نمونه های مشابه  ای در روسیه وجود ندارد

سوخوی۳۰ پرنده بزرگی است درست است رادار دوربردی دارد ولی زودتر نیز کشف میشود. در مورد اینکه سطح مقعطی سوخوی۳۰ چقدر است همیشه بحث بوده است. روسها یک بار عدد ۵ متر مربع را اعلام کردند و هندی ها در یک گذارش ۲۱ متر مربع  البته این مسئله بعید است زیرا سطح مقطعی سوخوی۲۷ بین ۱۵ تا ۲۰ متر مربع اعلام کرده اند و با در نظر گرفتن استفاده از مواد ترکیبی  در ساخت سوخوی۳۰ (در حالی که سوخوی۲۷ الومنیومی  بود) از این رو  عدد ۲۱ متر مربع برای سوخوی۳۰  تا حد زیادی  مسخره است. کلا  خانواده فلانگر مانند سوخوی۲۷ سطح مقطی بزرگی دارند(منظور از سطح مقطعی میزان امواج رادار برگشتی از جنگنده) که دلیل ان به صورت خاص  ورودی هوایی در زیر  بدنه است که امواج زیادی را بر میگرداند. ورودی هوایی سوخوی۳۰ به دلیل شکل  خاص خود از جمله  جلوتر بودن  لبه بالای  باعث افزایش امواج بازگشتی از ان می شود   . این مسئله در مورد اف۱۵ نیز صدق  میکند . اف۱۵ نیز با دو ورودی بزرگ در دو طرف بدنه در بین جنگنده های امریکای سطح مقطی بزرگی دارد و بین ۱۵ تا ۲۰ متر مربع  ذکر شده است و احتمالا اف۱۵ ایی نیز سطح مقطعی بالای ۵ متر مربع دارد. ولی چیزی که مشخص  است سطح مقطی سوخوی۳۰ بیشتر ازاستریک ایگل  نباشد  ولی بسیار بیشتر  از اف۱۶ ، سوپر هورنت و تایفون است. اف۱۶ جنگنده کوچکی است و سطح مقطعی ان بین ۲٫۵ تا ۳ متر مربع اعلام شده، سوپر هورنت نیز با حجم زیادی مواد ترکیبی در ساخت بدنه  دارای سطح مقطعی ۱ تا ۲٫۵ مترمربع است  و تایفون  که در  بین جنگنده های متعارف با سطح مقطعی ۰٫۵ متر مربع (اندازه  یک موتور سیکلت) از همه سر تر است . این رو سوخوی۳۰ همان طور که رادار دوربرتری دارد ولی  زود تر هم کشف میشود(حالا نداشت  سامانه جنگ الکترونیک به خوبی نسخه غربی  هم مزید بر علت است)

در زمینه  غلاف خارجی سوخوی۳۰ غلاف های مختلفی حمل میکند . برای نمونه غلاف  شناسایی ام ۴۰۰  که توان تصویر بردار در روز وشب را دارد و از  یک رادار نقشه بردار سه بعدی  با  توان تصویر بردار از یک چشم دو متری  را در برد ۱۰۰ کیلومتری  بهره می برد . دوربین شناسایی نیز از برد ۷۰ کیلومتری میتواند دست به تصویر برداری  با کیفیت بالا بزند و تصاویر را تا برد ۴۰۰ کیلومتری به صورت زنده بدون نیاز به ماهواره ارسال کند

دیگر غلاف این جنگنده ، غلاف ساپسان- ایی است که یک غلاف نشان گذاری و ناوبری شبانه است که برای شناسایی و نشان گذاری لیزری  به کار می رود و گفته شده توان تشخص هدف را از برد ۲۵ کیلومتری  و نشان گذاری از ۱۵ کیلومتری را دارد

 اف۱۶  ، سوپر هورنت و اف۱۵ هر سه  چندین غلاف بسیار پیشرفته حمل میکنند. غلاف ناوبری شبانه  پیشرفته لانتیرین   که برای پرواز در ارتفاع پایین در شب استفاده میشود و تصاویر ان روی اچ یو دی به خلبان نشان داده می شود و یا غلاف ناوبری و نشان گذاری لیزری اسرائیل لیتینیگ که غلاف بسیار مشهوری است و در ۱۵ ارتش جهان از جمله ارتش امریکا استفاده می شود  ویا غلاف نشان گذاری  اسناپیر که چند سال است در ارتش امریکا وارد خدمت شده است. سوپر هورنت نیز غلاف نشان گذاری و ناوبری ای اس کیو ۲۲۸ را حمل میکند که تنها در نیروی دریایی  و روی سوپر هورنت استفاده میشود و گفته شده از تمامی غلاف های نیروی هوایی برتر است و توان کشف یک هدف را از برد ۵۵ کیلومتری دارد . همچنین این غلاف را میتوان برای کشف اهداف هوایی نیز استفاده کرد از این رو نداشتن کاونده تصویر ساز حرارتی همانند نمونه نصب شده در دماغه سوخوی۳۰ به خوبی در سوپر هورنت جبران شده است.  تایفون  نیز غلاف  خارجی چون نسل سوم لیتینیگ و یا Damocles  را حمل میکند که هر دو در نقشه نشان گذاری لیزری و پرواز شبانه بسیار موثر هستند . چیزی که مشخص است این است که ما از کارایی غلاف های  غربی اگاه  هستیم زیرا بارها خود را میدان نبرد ثابت  کرده اند ولی در مورد نسخه های  روسی چیزی زیادی  نمی دانیم   ولی در کل اگرچه سوخوی۳۰ غلاف های لازم را دارد ولی نمیتوان گفت غلاف هایش به خوبی نسخه های غربی هستند زیرا این غلاف ها به ندرت صادر شده اند  و دست کم اندونزی و هند از غلاف های اسرائیلی ویا اروپایی روی سوخوی۳۰ خود بهره می برند و چین نیز غلاف  بومی بلو اسکای روی سوخوی۳۰ خود بهره می برد

در زمینه کابین سوخوی۳۰ دارای سه نمایشگر رنگی دست کم در نسخه های فعلی تولیدی در هر کابین است و کابین بروز و پیشرفته ای دارد که ال نمایشگرهای ساخت فرانسه که در روسیه منتاژ می شوند بهره می برد

سوخوی۳۰ همچنین از هشدار دهنده راداری اس پی او ۱۵ و در برخی نسخهای صادراتی مانند نسخه هندی و مالزیایی دارای هشدار دهنده غربی  است و این دو نسخه همچنین سامانهای دیگر غربی از جمله غلاف جنگ الکترونیک و یا اچ یو دی و خط ارتباط داده غربی بهره میبرند

 

 

تصویری از دو غلاف زیر سوخوی۳۰٫٫یکی غلاف شناسایی ام ۴۰۰ در میانه دو ورودی و دیگر غلاف نشان گذاری لیزری ساپسان- ایی زیر ورودی هوا

سلاح

در زمینه  میزان سلاح قابل حمل  سوخوی ۳۰ توان حمل   هشت تن سلاح را دارد. در یک لود سنگین میتواند  تا ۲۸ بمب  ۲۵۰ کیلوگرمی و یا ۳۲ بمب ۱۰۰ کیلوگرمی و یا هشت بمب ۵۰۰ کیلوگرمی  و یا شش بمب ۱۵۰۰ کیلوگرمی را حمل کند  .  اف۱۵ ایی به صورت عملی توان   میتواند تا ۲۰ بمب مارک ۸۲ و یا شش بمب مارک ۸۴  ویا ۱۲ بمب خوشه ای را حمل کند ، اف۱۶ توان حمل تا ۲۴ بمب مارک ۸۲ و چهار بمب مارک ۸۴ ، سوپر هورنت تا ده بمب مارک ۸۲ و چهار بمب مارک ۸۴  و تایفون  نیز توان حمل تا ۱۲ بمب مارک ۸۲ و یا شش بمب مارک ۸۴ را دارد  اگرچه این لودهای سنگین در برد جنگنده تاثیر بسیار دارد و تنها در میدان نبرد کاربرد زیادی ندارن و تنها به عنوان مثال گفته شد. سوخوی ۳۰ دارای ۱۲ جایگاه جنگ افزاری است  که شامل چهار عدد زیر هر بال ، یکی زیر هر ورودی هوا و دو عدد میان ورودی هوا ولی اف۱۵ ایی  ۲۱  عدد  اگر مجهز به مخزن سی اف تی باشد زیرا هر   سی اف تی داری شش جایگاه است

 

 

جایگاه جنگ افزاری اف۱۵یی. در تصویر جایگاه زیر بال یکی نشان داده شده ولی این جایگاه سه شاخه است

در زمینه سلاح هدایت شونده   سوخوی۳۰ تمامی سلاح های هدایت شونده روسها را پرتاب میکند و  توان حمل انواع  بمب های هدایت لیزری  و اپتیکی سری  کاب ۵۰۰  و ۱۵۰۰ ، موشک های هدایت لیزری و اپتیک  خا ۲۹ و ۲۵ ، موشک های دوربرد اپتیکی   خا ۵۹،  هر دو نسخه ضد کشتی و ضد رادار موشک خا ۳۱  و موشک ضد کشتی خا ۳۵ را دارد .ولی  در زمینه  تاثیر پذیری سلاح ، جنگنده های غربی در یک عملیات تهاجمی برتری کامل دارند

به غیر از سلاح های هدایت لیزری و اپتیکی  که  انواع غربی حمل میکنند  حل میکنند(مانند بمب های جی بی یو۱۲/۱۰ و ۲۴   بی جی ام ۱۵  و ای جی ام ۱۳۰  توسط اف۱۵ ایی ،سوپر هورنت و اف۱۶  و بمب هدایت لیزری جی بی یو ۱۲و ۱۰ و  پیویی ۴  توسط تایفون) که همگی مشابه روسی دارند ولی چند سلاح اصل که دست کم به صورت عملیاتی روسها مشابه ان را ندارند

برای نمونه  اف۱۵ ایی میتواند تا ۲۰ بمب اس دی بی را حمل کند. اس دی بی یک سلاح هدایت ماهوار  ای بالدار بدون پیشرانه هواسر است  که بسته به ارتفاع  پروازی از ۳۰ تا ۱۲۰ کیلومتر برد دارد . هدایت ماهوارای یعنی اینکه می توان ۲۰ بمب اس دی بی را با دقت کمتر از شش متر از فاصله ۳۰ تا ۱۲۰ کیلومتری بر ضد ۲۰ هدف مختلف استفاده کرد زیرا به هر کدام مختصاد یک هدف جدا را می دهد…سلاحی مشابه با چنین کارایی  در روسیه فعلا نداریم

همچنین اف۱۵ ایی میتواند  تا ۱۲ بمب هدایت ماهواره ای ۲۲۵ کیلوگرمی ویا ۵ بمب هدایت ماهواره ای سری جی دم را حمل کند که با برد ۲۸ کیلومتر و دقت زیر ۶ متر در هر شرایط  اب وهوایی کاربرد دارد ..اگرچه روسها نیز برای سری بمب های کاب خود نسخه هدایت ماهواره ای با هدایت گلناس ساخته اند(کاب ۵۰۰ اس ایی)  ولی هرگز به صورت عملیاتی دیده نشده  در حالی که بمب های سری جی دم در  بیش از ۲۰ کشور جهان در  خدمت است و امریکا در چند جنگ، اسرائیل و عربستان  در منطقه خاورمیانه بارها جی دم را افکنده اند. امتیاز بمب های هدایت ماهواره ای در این است که می شود چندین تیره ان را همزمان از یک جنگنده افکند و هر کدام را به یک هدف مختلف کوبید ، این یعنی مثلا ۲۰ بمب و ۲۰ هدف تایفون نیز میتوان  بمب ۵۰۰ کیلوگرمی سری پیویی ۴ را حمل کند که دارای  هدایت ترکیبی لیزری و ماهواره ای است که به ان اجازه درگیر با اهداف متحرک و ثابت را میدهد(سلاح های  ماهواره ای برای انهدام اهداف ثبات هستند). چنین سلاحی نیز توسط جنگنده های روسی پرتاب نمی شود

 

 

SU-30MK2

و دیگر برتری نسخهای غربی بر سوخوی۳۰ موشک های و سلاح های شلیک کن و فراموش  کن دوربرد است. اف۱۵ ایی  و دیگر جنگنده های امریکایی توان پرتاب سلاح دور ایستایی  هواسر ای جی ام ۱۵۴ با برد ۱۳۰ کیلومتر با هدایت ماهواره ای و موشک ای جی ام ۱۵۸ با برد ۳۷۰  کیلومتر ان نیز با هدایت ماهواره ای  ویا موشک اسلم از جمله نسخه ER  بار برد ۲۷۰ کیلومتری نیز با  هدایت ماهواره ای در خدمت دارد . این مسئله مفید است که بدانیم که نسخه جدید ای جی ام ۱۵۸ با برد ۱۰۰۰ کیلومتر یک سالی است که عملیاتی شده و اگرچه همکنون از بمب افکن ب۱ پرتاب میشود ولی به زودی از جنگنده های معمولی نیز پرتاب می شود . سوخوی۳۰ میتواند موشک های خانواده خا ۵۹ را با برد بیش از ۲۰۰ کیلومتر پرتاب  کند ولی موشک خا ۵۹  به طرف منطقه هدف پرتاب میشود، دوربین سر موشک از جلوی موشک  تصویر برداری میکند ، تصاویر را برای جنگنده ارسال میکند و بعد از رویت هدف   توسط افسر اسلحه دوربین روی ان قفل شده و موشک با هدف درگیر میشود. این بدان  معنی است که خا ۵۹ روسی شلیکی از سوخوی۳۰ شلیک کن و فراموش کن نیست و نیاز به هدایت کاربر دارد ولی چند  سلاح نام برده غربی  بعد از شلیک کاملا خودمختار هستن. تایفون  نیز میتواند به چند سلاح گفته شده مجهز شود و حتی موشک های چون تاروس  ویا اشتروم شدو با برد ۵۰۰ کیلومتر را حمل کند که انها نیز شلیک کن فراموش کن هستند و همکنون از تایفون پرتاب می شوند

 

 

سوخوی۳۰ مسلح به موشک های ار۷۷، خا۵۹ و خا۳۱

از این رو در عملیات تهاجمی تقریبا  تمامی جنگنده های غربی به دلیل داشتن توان پرتاب بمب ها و تسلیحات دوربرد  هدایت ماهواره ای از سوخوی۳۰  برتر هستند که متکی به بمب و موشک های هدایت لیزری  و اپتیکی هستند. همچنین تنوع تسلیحات دوربرد در جنگندهای غربی شامل  دست کم ۷ نوع موشک میشود این میزان برای سوخوی۳۰ معطوف به خا ۵۹ است. البته در نمایشگاه  ماکس ۲۰۱۵ روسها نسخه جدید از موشک خا ۵۹ با نام خا ۵۹ ام کا ۲ را به نمایش گذاشتند که با برد ۲۰۰ کیلومتر دارای سامانه هدایت ماهواره ای است و توان شلیک کن و فراموش کن را دارد   ولی باید دید در اینده  ایا به شکل فراگیر وارد خدمت میشود و یا نه

در زمینه  تسلیحات هوا به هوا  سوخوی۳۰ توان حمل تعداد زیادی موشک را در یک پرواز دارد . این هواپیما سه نوع موشک هوا به هوا را اتش میکند. موشک هوا به هوای فروسرخ کوتاه برد ار ۷۳، نسخه های مختلف موشک هوا به هوای ار ۲۷ در انواع رادار نیم فعال و فروسرخ و دیگری موشک هوا به هوای رادار فعال ار ۷۷٫

سوخوی۳۰ میتواند تا ۱۲ موشک هوا به هوا مانند تا شش تا هشت  موشک ار ۷۷ و یا ار ۲۷ و چهار موشک ار ۷۳  را حمل کند اگرچه در یک پرواز کشتی شش موشک راداری و دو موشک فروسرخ حمل میکند.در قیاس اف۱۵ توان حمل هشت موشک هوا به هوای امرام و یا ترکیبی شامل چهار امرام و چهار سایدواندر و سه مخزن سوخت خارجی را دارد، اف ۱۶ ، سوپر هورنت و  تایفون  توان حمل چهار امرام و دو سایدواندر و سه مخزن سوخت خارجی را دارد . البته سه جنگنده اخر میتوانند موشک های بیشتری را نیز حمل کنند ولی در یک پرواز گشتی دوربرد از داشتن مخزن سوخت خارجی محروم میشوند

 

 

نسخه تمرینی موشک ار۷۷ و ار۷۳

در رزم هوایی نزدیک فعلا باز برتری با انواع  غربی است. روسها در دهه ۱۹۸۰ موشک ار ۷۳ را معرفی کردند . این موشک در اواخر دهه ۱۹۸۰ دارای  زاویه جستجوی ۶۰ درجه بود زاویه  که در غرب بی مانند بود  در بهترین حال سایندواندر نسخه (ام) و یاماژیک ۲ در ان زمان ۴۰ درجه توان جستجو  داشتند. همچنین ار ۷۳ با سامانه نصب شده روی کلاه خلبان  این اجازه را  میداد که در هنگام  نبرد به جای اینکه تمام منطقه  پیش روی خلبان توسط کاونده موشک جستجو شود، تنها با نگاه کردن خلبان  به  هدف جستجو گر موشک  به همان سمت متمرکز شود و همانجا را جستجو کند

این یک برتری کامل بود از این رو  ار ۷۳ جهشی در غرب برای  مقابله با خود ایجاد کرد که نسل جدید موشک  های فروسرخ  با کاونده تصویر بردار فروسرخ  وارد میدان شدند. این نسل جدید به جای  یک کاونده فروسرخ که  طول موج فروسرخ   خروجی موتور هواپیما  دشمن را پیدا می کرد و روی ان قفل میشد  دارای یک دوربین بودند که به صورت  حرارتی  تصویر برداری میکرد از این رو حتی گرمایی کوچکی نیز برای کسب  هدف کافی بود مانند گرما در ریشه بال ویا دماغه که به دلیل برخورد هوا ایجاد میشد

جنگتده های غربی از موشک های نوینی  چون سایندوندر ایکس و یا اسرام و یا IRIS-T بهره می برند که  اگرچه زاویه جستجو  ان با ار ۷۳ برابر است ولی به دلیل  داشتن کاونده تصویر  ساز فروسرخشان یک نسل برتر از موشک ار ۷۳ است. از جمله قابلیت های این نمونه ها نسبت به ار ۷۳ توان درگیر در همه جهت است  یعنی میشود موشک را بدون قفل نیز شلیک کرد. در این روش مثلا  جنگنده دشمن  در زاویه دور از دستراس خلبان است حتی پشت سر جنگنده، خلبان موشک را بدون قفل شلیک میکند، موشک یک چرخش ۱۸۰ درجه انجام داد و به عقب بر میکردد(البته با یک زاویه بسته ) و بعد با کاونده خود به دنبال هدف گشته و با ان درگیر میشود .این قابلیت   درگیری در همه سمت یک امتیاز  است که نیاز به چالاکی بالا  را از بین می برد .البته روسها اعلام کرده اند نسخه جدید از موشک ار ۷۳ (و شایدم کا ۷۴) با چنین قابلیتی در سال ۲۰۱۶ برای پاکفا وارد خدمت خواهند کرد و احتمالا روی سوخوی۳۰ نیز سوار خواهد شد. البته همکنون نیز ار ۷۳ کارایی بسیار بالای دارد

 

 

درگیری همه جهت برای موشک اسرام

موشک رادار نیم فعال ار ۲۷ را با وجود برد بلندش باید فراموش کرد زیرا موشک های رادار نیم فعال متعلق به گذشته بوده و امروزه هیچ نسخه ای در جهان در خط تولید نیست. نیاز به هدایت تا لحظه اخر و صدمه پذیری بالا در برابر جنگ الکترونیک از مشکلات این  نوع موشک ها است

در زمینه موشک های  راداری  وقعا نمی توان   در موردش با قاطعیت  صحبت کرد.موشک رادار فعال ار ۷۷ چالایک بالای  دارد که بیشتر به دلیل بالچه عقبی شبکه ای ان است احتمالا از  امرام  بسیار چالاکتر است . ار ۷۷ در نسخه فعلی حدود ۸۰ کیلومتر  برد دارد که کمتر از امرام نسخه سی با برد حدود ۱۰۸ کیلومتر  و یا میتئور است ولی بردش کافی است .موشک های رادار فعال اینگونه هدایت می شوند که  موشک قبل از شلیک اطلاعات هدف را از رادار جنگنده دریافت میکند که شامل موقعیت   فعلی و مسیر حرکت  جنگنده دشمن است. همچنین محاسبه میشد  که موشک باید چه مسیر را طی کند که در ثانیه  های اینده  به محدوده پرواز جنگند دشمن برسد  . این مسیر به صورت اینرسی طی میشود تا اینکه در نهایت هدف توسط  رادارموشک کسب  شود. اینکه ار ۷۷ و یا امرام  و هر موشک رادار  فعال دیگری  چقدر شانس موفقیت در برد بالای ۵۰ یا ۷۰  کیلومتر دارند به عوامل زیادی مثل سرعت، ارتفاع و زاویه حرکت جنگنده دشمن بر میکردد. اینکه جنگنده نزدیک میشود یا دور میشود ویا نسبت به خط افق در حال حرکت از روبرو است همگی تاثیر دارد ولی چیزی که مهم است اینکه استفاده از موشک  رادار فعال در نقش شلیک کن و فراموش کن بر ضد یک هدف در فاصله بیش از ۶۰ کیلومتر ریسک بزرگی است زیرا در صورت داشتن سامانه  هشدار  دهنده  رادار توسط  جنگنده دشمن(که امروزه تمامی جنگندها دارند ) جنگنده دشمن بلافاصله بعد از دریافت هشدار میتواند دست  به مانورهای شدید  و تلاش در دور شدن از محدود محاسباتی پیش روی موشک  بکند. تنها انگشت شماری  درگیر هوایی در برد بیش از ۶۰ کیلومتر انهم مربوط به فونیکس در جنگ ایران و عراق انهم بر ضد جنگنده های نسل دوم و سوم موفق بوده

از این رو برد ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتری برای ار ۷۷ کافی است اگرچه مسئله دیگری  نیز در این میان است. موشک امرام نسخه دی با برد ۱۸۰ کیلومتر و میتئور هر دو دارای توان نبرد شبکه محور  هستند. این بدان معنی است که موشک شلیک میشود و حتی اگر هدف دست به یک تغییر جهت اساسی در برد و زاویه حرکت بزند، موشک میتواند مختصاد وجدید هدف را از یک منبع   دیگر که ممکن است یک جنگنده دیگر ویا یک اواکس باشد دریافت کند.

از این رو در چنین درگیر جنگ الکترونیک رادار و هشدار دهنده ها  نتیجه  را مشخص میکنند

در زمینه برد رزمی  سوخوی۳۰ در یک ماموریت دفاع هوایی با هشت موشک شامل شش   موشک ار ۷۷ و یا ار ۲۷ و دو ۷۳ دارای  برد ۱۴۰۰  کیلومتر است   و برای  اف۱۵ ایی با هشت موشک هوا به هوا شامل  چهار امرام و چهار ساینداندر و سه مخزن سوخت خارجی ۱۹۰۰ کیلومتر است  و برای تایفون   با چهار  موشک امرام ویا میتئور و دو سایندوادر ویا اسرام  و سه مخزن سوخت ۱۴۰۰ کیلومتر و برای اف۱۶ به سه مخزن سوخت ، چهار امرام  و دو ساینداندر  ۱۳۰۰ کیلومتر  و برای سوپر هورنت  با چهار موشک امرام و دو سایدواندر و سه مخزن سوخت خارجی ۱۵۰۰ کیلومتر است

در عملیات تهاجمی  سوخوی۳۰ با  سه تن مهمات (که میتواند ترکیبی از سلاح هوا به زمین  و هوا به هوا باشد) برای  نمونه چهار بمب هدایت شونده کاب۵۰۰ و چهار موشک هوا به هوا دارای برد ۸۵۰ کیلومتر است ، اف۱۵ ایی با سه تن سلاح شامل  دو بمب ۹۰۰ کیلوگرمی و چهار موشک هوا به هوا و سه مخزن سوخت در کنار دو غلاف خارجی دارای  برد ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰  کیلومتری  ، سوپر هورنت با  با دو بمب  ۹۰۰ کیلگرمی ، دو سایدواندر  ، دو غلاف خارجی و سه مخزن سوخت ۹۳۰   کیلومتر   و تایفون  با دو بمب ۴۵۰ کیلوگرمی و چهار موشک هوا به هوا و سه مخزن سوخت خارجی ۸۵۰ کیلومتر برد دارد..تمامی اعداد گفته شده در ارتفاع بالای می باشد . در این بین به صورت چشمیگیری  برد پروازی استریک ایگل از تمامی  جنگنده های موجود برتر است حتی قیاس  با سوخوی۳۴

 

 

تصویری از سی اف تی یا همان مخازن سوخت تطبیقی متعلق به جنگنده اف۱۵ ایی که کنار بدنه وصل میشود و قابل جدا شدن است. جایگاه های تسلیحاتی  متصل به ان مشخص است. اف۱۵ بیش از سه برابر سوخوی۳۰ سوخت حمل میکند

سوخوی۳۰ در چندنی کشور به خدمت گرفته شد. هند، اندونزی ، الجزیره، ونزوئلا ، مالزی، چین، قزاقستان ،ویتنام،  اوگاندا   و انگولا… در این  میان هند با  داشتن ۲۰۰ فروند سوخوی۳۰ (همکنون کا سفارشات  ۲۷۲ فروند است) بزرگترین دارنده این جنگنده  است که انها را در داخل تولید میکند. تاکنون ۵ فروند سوخوی۳۰ هندی از دست رفته ای مسئله باعث بحث های در مورد ایمنی ان شده است ولی واقعیت  این است بر خلاف تمامی جنجال ها  هند ناوگان بزرگی دارد و شما اگر در کشورهای دیگر که همین میزان  از یک نوع جنگنده دارند دقت کنید همین میزان  سانحه را طی ۱۵ سال داشته اند. البته هندیکه  مشکل را از سوخوی۳۰ میدانند و روسها معتقدند مشکل در نسخه تولید هندی از جمله سیستم پرواز دیجیتال با سیم است ولی ادعای روسها از این رو قابل پذیرفتن  که چرا حتی یک مورد سقوط سوخوی۳۰ در دیگر کشورها  گذارش نشده است و همچنین هند  میزان سانحه بالای در  ناوگان غربی نیز است برای نمونه ۱۵ جگوار در بین  بیش از ۱۴۰ جگوار در خدمت ویا ۶ فروند میراژ ۲۰۰۰ در بین ۵۹ میراژ به خدمت گرفته شده ویا در مورد جالب دیگر  در مورد سی هارییر های نیروی دریایی هند که از ۳۰ فروند تحویلی  تنها ۱۲ فروند ان همکنون در خدمت است و مابقی بدون درگیر در جنگی در حوادث غیر رزمی از دست رفته و یا از دست رفتن ۱۵۰ بالگرد غربی الوئت ۲ و ۳  طی ده سال (همگی تولید هند بودند). واقعیت این است مشکل تعمیر  و نگهداری در ناوگان غربی  هندی ها  نیز وجود دارد و حتی هند یک فروند از ۶ فروند سوپر هرکولس  خود را که کمتر از سه سال بود تحویل گرفته از دست داده است .از این رو می توان  ببینید  عملا از دست دادن ۵ فروند سوخوی۳۰ در ارتش هند بین ۲۰۰ جنگنده با در قیاس  با دیگر جنگنده های هندی  امار کمی نیز است

سوخوی۳۰ در هیچ میدان جنگی شرکت نکرده است ولی در چند تمرین با تایفون و اف۱۵ سی شرکت داشت. در سال ۲۰۰۴  سوخوی۳۰ هندی به امریکا رفتند تا انجا  در تمرین پرجم قرمز  شرکت کنند. در این تمرینات هندی ها در پرواز های شبیه سازی  شده  در ۹۰% موارد بر اف۱۵ سی پیروز بوده است. این تمرینات در حالی انجام شده که رادار در وضعیت اموزشی بود تا کارایی رادار لو نرود و از قرار معلوم این مربوط به درگیر از فاصله دور بوده ولی در این تمرینات اف۱۵ ایی حضور نداشته است. در سال ۲۰۰۸ هندی ها بار دیگر به امریکا رفتند. در انجا باز درگیری انجام شد ولی اینبار از قرار معلوم بر اساس فیلمی که در یوتیوپ   از یکی از خلبانان امریکایی شرکت کننده در تمرین  گذاشته شد ، سوخوی۳۰ در رزم هوایی نزدیک کارایی خوبی  در برابر اف۱۵ نداشته . خلبان امریکا شرح میدهد که خلبان  سوخوی۳۰ زمانی که در مخمصه  می افتادن تلاش در استفاده از  خروجی متغییر میکردند ولی وضعیت بدتر نیز می شد. همچنین در این ویدئو  در مورد کارایی بد موتور ای ال ۳۱ در رزم هوایی  حرف های گفته  شد . هندی ها این ادعا ها را رد کردند، ارتش امریکا نیز کوتاه امد و در نهایت فیلم از روی یوتویپ  برداشته  شد

ولی  دو درگیر دیگر  هندی ها یکی به سال ۲۰۰۷ بر میگردد که سوخوی۳۰ در درگیری هوایی نزدیک تایفون  را مقلوب خود کرد و دیگر در سال ۲۰۱۵ میلادی که طی درگیر در انگلستان به صورت یک به یک و یک به دو  در   درگیری هوایی نزدیک  تایفون مقلوب سوخوی۳۰ شده و در رزم هوایی دور باز بیشتر نتیجه به سود  سوخوی۳۰ بوده حتی زمانی که دو تایفون با یک سوخوی۳۰ درگیر بوده است  و حتی در برخی درگیر ها سوخوی ۳۰ توانسته با پیروزی ۱۲ به صفر  تایفون را شکست  دهد(منابع که با * در پایین مقاله مشخص شده اند)

البته این درگیری ها به معنی دست پا بسته بودن تایفون و یا اف۱۵  نیست به هر حال یک تمرین  با یک جنگ فرق میکند ولی میتواند بازتابی از  واقعیت باشد. چالب اینکه در تمرین سال ۲۰۰۷ بین تایفون و سوخوی۳۰ ، خلبانان هندی بسیار تحت تاثیر چالاکی تایفون قرار گرفتند از این رو باید نگاهی نیز به کارایی خلبانان انگلیسی کرد

 

 

پیروزی سوخوی۳۰ بر تایفون

دست اخر سوخوی۳۰ نسبت  به رقیبان غربیش برابر است  و حتی میتوان گفت در رزم هوایی برتر   از بسیاری از انها که شاید به این بر می گردد  که ریشه شکاری دارد و البته در زمینه  تاثیر پذیری  حملات هوا به زمین  و برد رزمی و به دلیل تنوع کمتر سلاح های دوربرد کارایی کلی پاینتری دارد .

ولی بزرگترین برتری سوخوان داشتن ۴۰ تا ۵۰ درصد  قیمت کمتر است که به دلیل اختلاف قیمت روبل با دلار ویا یورو است.در حالی که استریک ایگل حدود نود تا صد میلیون دلار قیمت دارد ولی سوخوی ۳۰ حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون دلار. تفاوت قیمت بین سوخو و دیگر قریبیان اروپای نیز همین میزان است

گرداوری:عبدالحمید تارخ

منبع :

http://jangaavaran.ir/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%AE%D9%8830-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D9%85/