میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

بازسازی نیروی دریایی ژاپن پس از جنگ کره و با چراغ سبز آمریکا آغازشد. هدف اصلی این بود که ژاپن ،به عنوان قوی ترین متحد غرب در منطقه ی شرق آسیا، یک نیروی دفاعی بزرگ و مستقل در برابر گسترش کمونیسم در اختیار داشته باشد. در ابتدا دو ناوشکن دست دوم نیروی دریایی آمریکا به این کشور فروخته شد اما توان بالقوه ی کارخانجات کشتی سازی ژاپن سبب شد تا این نیرو به سرعت بازسازی شود و به بازوی توانای نیروهای دفاعی ژاپن تبدیل شود. در سال 1956 نیروی دریایی ژاپن اولین کشتی نظامی بومی خود را پس از پایان جنگ جهانی دوم با نام ناوشکن هاروکازه به خدمت گرفت. این کشتی و کشتی هایی که پس از آن ساخته شدند از نظر تسلیحات و تجهیزات الکترونیکی به شدت به آمریکایی ها و ابسته بودند. اولین مأموریت این ناوگان دفاع از سواحل ژاپن بود بنابراین تمرکز اصلی بر روی ساخت شناورهای ضدزیردریایی بود.

در دهه ی هفتاد نیروی دریایی این کشور با به خدمت گرفتن ناوشکنهای هلیکوپتربر کلاس هارونا و کلاس شیرانه توانایی آبی-خاکی خود را تقویت کرد. هر کدام از این ناوشکن های 7500 تنی دارای آشیانه ی نسبتا بزرگی بودند که می توانست 3 فروند هلیکوپتر متوسط را در خود جای دهند و دارای یک عرشه ی پرواز در پشت کشتی بودند. اصطلاح ناوشکن هلیکوپتربر از ساخته های ژاپنی ها بود و این برای اولین بار بود که یک ناوشکن می توانست 3 فروند هلیکوپتر را با خود حمل کند. هر چند که قرار بود این ناوشکنها بر روی خود هلیکوپترهای ضدزیردریایی حمل کنند اما به خدمت گرفتن این گونه شناورهای نظامی توان آبی-خاکی محدودی نیز به نیروی دریایی ژاپن می داد چرا که این نیرو در هنگام نیاز می توانست از هلیکوپترهای آنها برای حمل تفنگداران دریایی و تسلیحاتشان به سواحل دوردست استفاده کند.

هارونا

شیرانه

***

قدم بعدی این نیرو برای افزایش توان آبی-خاکی در قرن بعد برداشته شد.  ناوهایهلیکوپتربر هیوگا هرچند که در نیروی دریایی ژاپن به عنوان ناوشکنهای هلیکوپتر بر طبقه بندی شده اند اما برخلاف اسلافشان دارای عرشه ی پروازی بزرگی هستند که تمام طول بدنه را فراگرفته است. یعنی این کشتی ها ظاهری کاملا شبیه ناوهای هلیکوپتربر سنتی دارند و مشخصاتشان شبیه به ناوهای هواپیمابر ایتالیایی جوزپه گالیباردی و اسپانیایی پرنس آستریا می باشد.

وظیفه ی اصلی کشتی های کلاس هیوگا از طرف مقامات ژاپنی جنگ ضدزیردریایی اعلام شده است و این امر باید توسط هلیکوپترهای محمول آن صورت بگیرد. همچنین می توان آنها را به عنوان کشتی سرفرماندهی یک ناوگان نیز بگار گرفت. البته بسیاری از ناظران اعتقاد دارند که ژاپن می تواند در هنگام لزوم با استفاده از هواپیماهای عمودپرواز اف-35 این ناوها را به ناوهای هواپیمابر تهاجمی تغییر کاربری بدهد. علت اینکه ژاپنی ها اصرار دارند که این ناوها را سلاح های دفاعی معرفی کنند حساسیت زیاد کره شمالی و به ویژه چین نسبت به افزایش توانایی های نظامی این کشور است. سابقه ی تجاوز ژاپن به کره و چین سبب شده تا هر گونه تغییر اساسی در استعداد نیروهای نظامی این کشور با مخالفت و نگرانی همسایگانش روبرو شود. به علاوه، ژاپن اعلام کرده که یکی از موارد اصلی استفاده از این گونه کشتی ها کمک به مردم غیرنظامی در هنگام بروز سوانح طبیعی می باشد.

ظرفیت رسمی کشتی های کلاس هیوگا 4 الی 11 فروند هلیکوپتر اعلام شده است اما هر یک از آنها احتمالا می توانند در موارد ضروری تا 24 فروند هواگرد را در خود جای دهند. به صورت عادی هر یک از ناوهای کلاس هیوگا دارای 3 فروند هلیکوپتر اس.اچ-60 و یک فروند هلیکوپتر ام.سی.اچ-101 هستند. در سال 2013 هواپیماهای عمودپرواز آمریکایی وی-22 در طی تمرینهای نظامی مشترک بر عرشه ی این ناو فرود آمدند. وزارت دفاع ژاپن رسما اعلام کرده است که به دنبال خرید هواپیماهای وی-22 از آمریکا می باشد و احتمالا از سال 2015 آنها را به خدمت خواهد گرفت. هواپیمای وی.22 را علاوه بر حمل چترباز و سرباز می توان برای عملیات جستجو و شناسایی نیز بکار گرفت.

این ناوها برای دفاع از خود علاوه بر گتلینگهای فالانکس دارای موشک انداز عمودی مارک-41 برای شلیک موشکهای ضدهوایی سی اسپارو و موشکهای ضدزیردریایی آسروک نیز هستند.

در نوامبر 2009 هیوگا در تمرینهای نظامی سالانه ی 21جی به همراه ناوهواپیمابر جورج واشنگتن و دیگر کشتی های آمریکایی و ژاپنی شرکت کرد. دو سال بعد و پس از زلزله و سونامی ژاپن هیوگا به کمک بازماندگان شتافت. 4 روز بعد خواهر هیوگا ،ناو هلیکوپتربر ایسه، نیز به خدمت نیروی دریایی درآمد و بلافاصله به عملیات امداد و نجات بازماندگان زلزله اعزام شد. پس از گردباد 2013 در فیلیپین هلیکوپترهای ناو ایسه برای کمک به بازماندگان اعزام شدند. این نیرو در حال حاضر دو فروند ناو هلیکپتربر کلاس هیوگا در اختیار دارد که آنها را در سالهای 2009 و 2011 به خدمت گرفته است.

هیوگا

***

ناوهای کلاس اوزومی حاصل تجربه ی موفق ژاپنی ها در طراحی و ساخت ناوهای هلیکوپتربر کلاس هیوگا هستند. دوباره ژاپن به دلایل سیاسی از اعتراف به اینکه ناوهای کلاس اوزومی دارای توانایی عملیات آبی-خاکی هستند سرباز می زند و نیروی دریایی این کشور ادعا می کند که هیچ آموزه ی رسمی آبی-خاکی ندارد. آنها ادعا می کنند که هدف از ساختن چنین کشتی هایی اعزام سرباز به مناطقی از خاک ژاپن است که ممکن است تحت حملات آبی-خاکی قرار بگیرند و یا قبلا توسط حملات دشمن اشغال شده باشند. بازهم تمام تلاش ژاپن این است که نشان دهد این کشتی ها یک سلاح تدافعی هستند نه تهاجمی.

هرچند که اوزومی از سوی ژاپنی ها به عنوان یک کشتی تانک بر معرفی شده است اما در حقیقت اوزومی دارای سکویی در سینه ی کشتی ،برای پیاده کردن تانک و زرهپوش در ساحل، نیست و به جای آن دارای درهایی در پاشنه ی کشتی برای تخلیه ی محموله ی خود می باشد. همین امر این کشتی را در رده ی ناوهای هلیکوپتربر آبی-خاکی قرار داده است.

در حقیقت اوزومی با ابعاد و شکل خود بیشتر شبیه به یک ناو هواپیمابر کوچک است و شباهت زیادی با ناوهای هواپیمابر کلاس اینونسیبل نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا دارد. البته این کشتی دارای تفاوتهای اساسی با ناوهای هواپیمابرنیز می باشد. ناوهای هواپیمابر ،به صورت عمومی، در زیر عرشه ی پروازی خود دارای یک آشیانه به عنوان پارکینگ و تعمیرگاه هواگردهای خود هستند. هواگردهای موجود در این آشیانه از طریق چند آسانسور به عرشه ی پرواز حمل می شوند. اما اوزومی دارای آسانسورهای کوچکی است و هیچ آشیانه ای در زیر عرشه ی پرواز آن وجود ندارد. در حقیقت در اوزومی از فضای عرشه ی پروازی به عنوان پارکینگ هواگردها استفاده می شود.

در قسمت پاشنه ی کشتی دو باند فرود برای نشست و برخواست هلیکوپترهای بزرگ سی.اچ-47 در نظر گرفته شده است. یک عرشه ی تخلیه در قسمت پاشنه ی کشتی قرار دارد که دو هاورکرافت در آن جای گرفته اند. در زیر عرشه ی اصلی یک عرشه به طول 100 متر قرار دارد که توسط آسانسور عرشه ی پرواز به دو قسمت تقسیم شده است. هلیکوپترهای بزرگ یا هواپیماهای عمودپرواز بزرگتر از آن هستند که توسط این آسانسور جابجا شوند. فضای این عرشه به حمل نفربرهای زرهی یا خودروهای نظامی اختصاص داده شده است.

اوزومی به ژاپن توانایی نسبی عملیات آبی-خاکی ،به ویژه برای دفاع از جزایر دور افتاده  تر این کشور، می دهد. به علاوه این کشتیها می توانند در مواقع ضروری ،مانند سیل یا زلزله، به تخلیه غیرنظامیان نیز کمک کنند. دو فروند از کشتی های این کلاس در سونامی سال 2011 توکیو در عملیات جستجو و نجات شرکت داشتند.

همانطور که ذکر شد یک سال پیش وزارت دفاع ژاپن اعلام کرد که برای افزایش توانایی های این کشتی ها قصد دارد که از هواپیماهای عمودپرواز وی-22 و زرهپوشهای آبی-خاکی آ.آ.وی7 در این کشتی ها بهره بگیرد. این ترکیب به ایزومواجازه می دهد که به راحتی حملات آبی-خاکی فراتر از افق را اجرا کند بدون اینکه بخواهد ریسک هدف قرارگرفتن توسط پدافند ساحل به دریای دشمن را بپذیرد. در حال حاضر نیروی دریایی ژاپن 3 فروند از این ناوها را در اختیار دارد.

اوزومی در کنار یو.اس.اس مرسی

***

ناوشکن هلیکوپتربر ایزومو آخرین ناوهلیکوپتربری است که نیروی دریایی ژاپن به خدمت گرفته و در حال حاضر بزرگترین کشتی این نیرو محسوب می شود. ابعاد این کشتی تقریبا 2 برابر کشتیهای هلیکوپتربر هیوگا می باشد. کشتی های کلاس ایزومو حتی از ناوهای هواپیمابر ایتالیایی کاوور و اسپانیایی پرنس استریا بزرگتر هستند. به هرحال نام گذاری آنها به عنوان ناوشکن هلیکوپتربر چندان درست نیست چرا که آنها بسیار بزرگتر از ناوشکنها هستند و دارای یک عرشه ی پرواز سرتاسری می باشند. مانند هر دو مورد هیوگا و اوزومی طبقه بندی این ناوهای غول پیکر به عنوان ناوشکن هلیکوپتر دلیلی جز واکنش همسایگان این کشور ندارد.

 برنامه ی ساخت این کشتی در سال 2009 به صورت رسمی اعلام شد. قرار است که کشتی های کلاس ایزومو به عنوان ناو ضدزیردریایی به خدمت گرفته شوند. هدف اصلی از ساخت این ناوها جایگزینی ناوشکنهای هلیکوپتربر کلاس شیرانه اعلام شده است که در انتهای عمر خدمت خود قراردارند. اولین کشتی از این کلاس قرار است که امسال رسما به خدمت نیروی دریایی ژاپن درآید و کشتی دوم نیز در همین سال به آب انداخته خواهدشد.

هرچند که به صورت رسمی ایزومو می تواند تنها 7 فروند هلیکوپتر ضدزیردریایی و 2 فروند هلیکوپتر برای عملیات امداد و نجات حمل کند اما فضای کافی برای حمل 28 فروند هواگرد را در مواقع ضروری دارد. عرشه ی پرواز ایزومو دارای 5 باند برای نشست و برخاست هلیکوپترها می باشد. هرچند که ژاپن اعلامیه ای درباره ی به کارگیری هواگردهای بال ثابت در این ناوها نداده است اما کارشناسان اعتقاد دارند که می توان از عرشه ی پرواز اوزومی هواگردهایی چون جنگنده ی اف-35 یا هواپیمای وی-22 را به پرواز درآورد و درنتیجه آن را تبدیل به یک ناوهواپیمابر کرد.

از نظر ساختاری آسانسورهای ناوهای کلاس ایزومو بزرگتر از هیلکوپتربرهای هیوگا و اوزومی هستند و در مکان مناسبتری نیز قرار گرفته اند. آسانسورهای هیوگا در وسط عرشه قرارگرفته اند بنابراین جابجا شدن هواگردها بزرگ در آشیانه ی زیرعرشه به سختی صورت می گیرد. همین امر بکارگیری هواگردهای سنگین را توسط هیوگا دشوار می سازد. در مورد اوزومی هم آسانسورهای آن کوچک تر از آن هستند که بتوانند هواگردهای بزرگ را جابجا کنند.  آسانسورهای ایزومی در کنار عرشه ی پرواز قرارگرفته اند و در نتیجه قرارگرفتن و جابجایی هواپیماهای بال ثابت را در فضای آشیانه ی زیرعرشه ی پرواز امکان پذیر می کند. نصب آسانسور اصلی در پاشنه ی کشتی فضای داخلی بیشتری را در داخل آشیانه ی زیر عرشه فراهم می کند.

برای انجام عملیاتهای آبی-خاکی ایزومو می تواند 400 سرباز و 50 دستگاه زرهپوش سبک را در خود جای دهد. اما این کشتی ها فاقد عرشه ی تخلیه در قسمت پاشنه ی خود می باشند و در نتیجه نمی توانند از هاورکرافت یا لندینگ کرافت برای پیاده کردن سرباز استفاده کنند و ناچار هستند که برای عملیات آبی-خاکی بر هلیکوپترهای خود تکیه کنند.

کشتی های کلاسی ایزومو دارای حسگرها و تجهیزات الکترونیکی بیشتر هستند و تسلیحات آن به سلاح های دفاع از خود مانند گتلینگ فالانکس و موشک انداز سی رام محدود شده است.

در سال 2013 هیوگا به همراه هلیکوپترهای شینوک در تمرینهای نظامی مشترک ژاپن و آمریکا با نام رعدسپیده دم در کالیفرنیا شرکت کرد.

این کشتی ها از رادارهای آرایه فازی با قابلیت مدیریت صحنه ی نبرد و ارتباط دیجیتالی با ناوشکنهایی که دارای سیستم مدیریت نبرد AEGIS هستند استفاده می کنند. کشتی های کلاس ایزومو به عنوان ناوسرفرماندهی می توانند یک ناوگان تهاجمی قدرتمند را به وجود بیاورند.

ایزومو

***

با اضافه شدن دو فروند ناوهلیکوپتربر کلاس ایزومو به نیروی دریایی ژاپن توان ضدکشتی، ضدزیردریایی و آبی-خاکی این کشور دو برابر نیروی دریایی خلق چین خواهدشد. بعضی از تحلیل گران ساخت چنین ناوهایی را پاسخ ژاپن به توسعه ی نیروی دریایی چین و به ویژه بکارگرفتن اولین ناوهواپیمابر چین می دانند. وزارت دفاع چین پس از به خدمت گرفتن ایزومو نگرانی خود را در مورد توسعه ی توان نظامی ژاپن ابراز کرد. ظاهرا این ناو را چینی ها "ناوهواپیمابری در لباس مبدل" می دانند.

ژاپنی ها می گویند که طراحی این ناوها برای دفاع از سواحل ژاپن به ویژه در برابر حملات زیردریایی ها بوده است. به علاوه، این گونه کشتی ها می توانند در هنگام بروز سوانح طبیعی به یاری مردم غیرنظامی بیایند. اما نباید به خاطر سپرد که رونمایی از ایزومو درست در زمانی صورت گرفت که تنش بین ژاپن و چین بر سر جزایر کوچکی بین جنوب ژاپن و تایوان به بالاترین حد خود رسیده بود. همین امر نگرانی را در نیروی دریایی خلق چین افزایش می دهد.

علاوه بر رقابتهای منطقه ای، در زمینه ی توسعه ی قابلیتهای دریایی باید به شباهتهای بین چین و ژاپن هم توجه داشت.در ظاهر از دیدگاه ژئواستراتژیکی وضعیت ژاپن و چین با هم تفاوت دارد. چین یک کشور بسیار بزرگ است که به هم به خشکی و هم به دریا راه دارد و اغلب به عنوان یک قدرت زمینی شناخته می شود. از سوی دیگر ژاپن کشوری کوچک می باشد که کاملا توسط دریا احاطه شده است و یک قدرت دریایی شناخته می شود. اما وابستگی اقتصاد هر دو قدرت شرق آسیا به واردات مواد اولیه ،به ویژه سوختهای فسیلی، و صادرات مصنوعات و کالاهای تجاری سبب شده که هر دو کشور دارای یک مشکل مشترک باشند: امنیت راه های آبی. با افزایش دزدی های دریایی و ناآرامی های سیاسی در نقاط استراتژی جهان، هر دو کشور به افزایش توانایی ناوگان خود در آبهای دوردست می اندیشند. برای افزایش امنیت ناوگان تجاری هر دو کشور به یک راه حل مشترک رسیده اند: اضافه کردن ناوهای هلیکوپتر به ناوگان نظامی. این گونه کشتی ها علاوه بر اینکه می توانند عملیات آبی-خاکی را انجام دهند می توانند به عنوان ناوسرفرماندهی یک نیروی واکنش سریع نیز بکارگرفته شوند. هلیکوپترهای محمول این گونه ناوها می توانند بر علیه دزدان دریای بکارگرفته شوند و یا به تخلیه ی اتباع ژاپن در نقاط بحرانی جهان کمک کنند. علاوه بر آن، بکارگیری هلیکوپترهای تهاجمی مانند سی کبرا یا آپاچی قدرت این گونه ناوها را به صورت معنی داری افزایش می دهد. بکاگرفتن هواپیماهای عمودپرواز بال ثابت می تواند باعث شود که ژاپن این کشتی ها را به عنوان خط مقدم دفاعی خود کیلومترها دورتر از خاک خود مستقر کند.

هرچند که قانون اساسی این کشور آشکارا به کارگیری قوای نظامی این کشور را در عملیات تهاجمی و دور از خاک ژاپن ممنوع کرده است اما این دیدگاه محافظه کارانه در بین سیاستمداران ژاپنی در حال منسوخ شدن است. حتی در چند روز گذشته از صادرات تسلیحات توسط شرکتهای ژاپنی ،که تا کنون ممنوع بوده است، در میان دولتمندان این کشور صحبتهایی به میان آمده است.

از طرفی چندی پیش از سوی ژاپن تمایل به دست آوردن یک پایگاه دریایی ثابت در جیبوتی ،در منطقه ی بحران زده ی دریای سرخ، ابراز شد. آشکار است که یک پایگاه دریای ثابت نیاز به شناورهایی با ظرفیت بالا دارند و ناوهای هلیکوپتربر ژاپن در صورت مستقر شدن در آن می توانند به امنیت کشتی رانی بین المللی کمک کنند.

در چند دهه ی گذشته ژاپن سرمایه گذاری سنگینی بر روی نیروی دریایی خود کرده است و با خدمت گرفتن ناوهای هلیکوپتربر کلاس هیوگا، اوزومی و ایزومو این نیرو می تواند امیدوار باشد که از امنیت شریانهای اقتصادی این کشور در هر نقطه از جهان به خوبی دفاع کند.