میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

اسكاد در جنگ: ساير منازعات


ليبي يكي از بزرگترين مشتريان موشكهاي اسكاد صادراتي بود و در يكسري از توافقات دوجانبه با اتحاديه شوروي 72 سكوي پرتاب 9P117 و چند صد موشك R-17E را دريافت كرد. همانگونه كه پيشتر نيز اشاره شد، ليبي منبع تامين موشكهاي اسكادي بود كه توسط ايران در جنگ شهرها در دهه 1980 به كار گرفته شد. پس از آنكه آمريكا در تلافي بمب گذاري تروريستي در تالار رقص برلين، عليه طرابلس و بنغازي حملات هوايي انجام داد، ليبي تنها حمله موشكي انجام شده عليه اروپا را اجرا كرد.

در پاسخ به اين حملات هوايي، ليبي دو فروند موشك R-17E را به سمت جزيره لامپدوساي ايتاليا شليك كرد تا پايگاه ششم نيروي دريايي آمريكا را مورد اصابت قرار دهد. موشكها نيز بدون آنكه آسيبي به اهداف بزنند، درون دريا افتادند. ليبي برنامه موشكي داخلي نسبتا گسترده اي را طي سالهاي دهه 1990 اجرا كرد كه عمدتا با همكاري كره شمالي انجام شد، اما اين برنامه در سال 2004 به عنوان بخشي از تلاشهاي مورد حمايت آمريكا و انگليس براي حذف اين برنامه تسليحاتي در ازاي برداشتن تحريمهاي اقتصادي غرب عليه ليبي متوقف شد.

تيپ موشكي99 اُم كه البته اسما توسط نيروهاي افغان ولي عمدتا توسط سربازان شوروي راهبري مي شد. در اينجا تصوير يكي از سكوهاي 9P117M ديده مي شود كه در حال انتقال به جبهه در سال 1989 است
 

يمن در اواخر دهه 1970 يك تيپ موشكي اسكاد را تجهيز كرد. طي جنگ شهري در مِي-ژولاي 1994 ، نيروهاي يمن جنوبي تعدادي موشك اسكاد را به سمت پايتخت يمن شمالي )صنعا( شليك كردند كه اين اقدام نيروهاي يمن شمالي را براي اعزام تيپ موشكي اول خود كه مجهز به موشكهاي مدرنتر توچكا ( SS-21 )بود تحريك كرد. در مجموع، حدود 30 فروند موشك R-17E و 35  فروند موشك توچكا طي دوران جنگ داخلي شليك شد.

اسکاد در افغانستان

گسترده ترين كاربرد جنگي موشك اسكاد در پايان جنگ شوروي-افغانستان در 1988 رخ داد. هنگامي كه ارتش شوروي در مي 1988 شروع به ترك خاك افغانستان كرد، ارتش افغانستان با ايجاد تيپ موشكي 99 اُم مجهز به موشك R-17E در پايگاهي در آفشور تقويت شد.

اين سامانه هاي موشكي ابتدا در نوامبر 1988 اعزام شد و در واقع تيپ عمدتا توسط سربازان شوروي اداره مي شد كه سربازان افغان نيز به تدريج به اين واحد مي پيوستند. نخستين موشكها عليه زاغه هاي مهمات نيروهاي مجاهدين افغان در مجاورت مرز پاكستان شليك شد.

نواخت شليك پرتابهاي موشك به نحو چشمگيري در ماه هاي مارس تا ژوئن 1989 در جريان
جنگ جلال آباد افزايش يافت. طي اين دوره چهار ماهه 438 فروند اسكاد شليك شد و تا اكتبر 1989 نيز 995 فروند ديگر پرتاب شد.

با درنظر گرفتن اين مطلب كه قيمت صادراتي موشك R-17E در آن زمان حدود يك ميليون دلار براي هر فروند بود، آتشبار مذكور بسيار پرهزينه بوده است، با اين وجود جايگزين نقش هواپيماهاي روسي شده بود كه در آن اواخر از افغانستان خارج شده بودند. منابع شوروي بعدا كاربرد پرهزينه و پرتعداد موشكهاي اسكاد را به عنوان بخش اساسي دفاع موفق از جلال آباد ارزيابي كردند. تعداد پرتابهاي اسكاد با خروج نهايي ارتش شوروي و غرق شدن افغانستان در جنگ داخلي طولاني مدت، به نحو چشمگيري كاهش يافت. تا ماه مي 1991 ، تيپ موشكي 99 اُم از 1700 موشك اسكادي كه دريافت كرده بود 1554 فروند آن را شليك كرد.

سكوي پرتاب 9P71 سامانه موشكي اوكا يك موشك سوخت جامد 9M714 را حمل مي كرد و اين نمونه، از هنگ موشكي پنجم اسلواك پيش از اجراي فرآيند خلع سلاح، در پادگان مربوطه نزديكي مارتين در وضعيت پرتاب ديده مي شود

در تاريخ 24 آوريل 1992 ، نيروهاي مجاهدين افغان به فرماندهي احمدشاه مسعود، پايگاه نظامي افشور را به همراه حدود 50 فروند موشك و تعدادي سكوي پرتاب باقيمانده را تصرف كردند. ساير بخشهاي مجاهدين نيز چند موشك و سكوي پرتاب ديگر را تصرف كردند، اما بدون كمك گرفتن از تعداد اندك اسراي افغاني آموزش ديده از تيپ موشكي 99 اُم، مشكلات چشمگيري در پرتاب موشك وجود داشت. طي دوره جنگهاي داخلي از آوريل 1991 تا تهاجم طالبان به كابل در بهار 1996 ، حدود 44 فروند موشك اسكاد در ميادين مختلف نبرد شليك شد.

تا آن زمان، سكوهاي پرتاب 9P117 و موشكهاي R-17E در ميان دسته هاي مختلف نيروها پراكنده شده بود و طالبان سعي كرد تا بخشي از موشكهاي موجود را طي جنگ اواخر دهه 1990 تصرف كند. البته،به دليل وضعيت ضعيف فني تجهيزات و فقدان نيروهاي آموزش ديده، تنها پنج فروند موشك اسكاد پس از تابستان1996 شليک شد.

نيروهاي ايالات متحده پس از عمليات نظامي در افغانستان در 2001 ، سكوها و موشكهاي اسكاد باقيمانده را تحت كنترل خود گرفتند و آخرين چهار فروند سكوي پرتاب عملياتي در ژانويه 2005 در دره پنشير اوراق شد.


ادامه دارد...