McDonnell Douglas F-4G "Advanced Wild Weasel" آشنايي با يكي از پيشرفتهترين هواپيماهاي جنگ الكترونيك جهان :
قبل از معرفي آخرين جنگنده توليد شده بر پايه ي F-4، به خلاصه اي از پيشينه ي جنگنده ي F-4 ملقب به فانتوم2 مي پردازيم.
اف4 جنگنده ي است بي نظير، که به جز ايالات متحده، در همه ي کشورهاي دارنده اش، هنوز در خدمت باقي مانده است.
اف4 فانتوم2 يك جنگندهي دو موتور، با ماموريت شكاري - بمبافكن و انجام عمليات در هرگونه آب و هوايي ميباشد.
اين جنگنده از عهدهي سه ماموريت به خوبي برميآيد:
1) ايجاد برتري هوايي (air superiority)
2) ايجاد سپر دفاعي (interdiction)
3) پشتيباني هوايي نزديك (close air support)
اف4 در جريان جنگ ويتنام به خوبي از پس اين ماموريتها برآمد و پس از ورود به خدمت، جايگزين بسيار شايستهاي براي جنگندهي مشكلساز F-104 بود.
اولين پرواز اف4 به تاريخ مي 1958 انجام شد و به سال 1961 به طور رسمي وارد ناوگان نيروي دريايي ايالات متحده شد. سپس نوبت نيروي هوايي ايالات متحده بود كه اين جنگنده را براي ماموريت پشتيباني هوايي نزديك، عمليات ضربتي و ايجاد برتري هوايي مورد ارزيابي قرار دهد.
به سال 1962، اولين نمونهي مناسب نيروي هوايي توسعه يافته و ساخته شد. جنگندهي فانتوم2 اي كه براي نيروي هوايي ساخته شد با نام F-4C، اولين پروازش را به تاريخ 27 مي 1963 انجام داد و تحويل اولين سري از جنگندههاي سفارش داده شده براي نيروي هوايي، از تاريخ نوامبر 1963 آغاز گشت.
ميزان بارگذاري مهمات براي عمليات زميني (air-to-ground) اف4 به طرز حيرتآوري زياد بود و ميتوانست دو برابر بمبافكن B-17 (متعلق به جنگ جهاني دوم) جنگافزار حمل نمايد.
اف4 هاي نيروي هوايي، عمليات شناسايي نيز انجام ميدادند. همچنين عمليات ديگري با نام "Wild Weasel" بر ضد يگانهاي پدافند موشكي زمين به هوا صورت ميگرفت.
شاه فقيد ايران، پس از پروازي كه به تاريخ 1965 با يك فروند F-4D انجام داد به خريد اين جنگنده علاقمند شد و تا سال 1979 تعداد 197 فروند F-4D/E به نيروي هوايي بسيار قدرتمند شاهنشاهي ايران تحويل شدند. آنها (خلبانان ايراني) توان بسيار خوبي در پرواز با اف4 داشتند و بسياري از آنان نظير كلنل فكوري در جنگ ويتنام نيز با اف4 پرواز رزمي – آموزشي خود را به انجام رساندند.
ولي توليد جنگندهي فانتوم2 با وقوع انفلاب و لغو قرارداد خريد ايران به سال 1979، براي هميشه متوقف شد. حدود 5000 فروند تا آن تاريخ ساخته شده بود كه 2600 فروند از آنها براي نيروي هوايي ايالات متحده و 1200 فروند نيز براي نيروي دريايي و مابقي براي كشورهاي خارجي دوست يعني: ايران، اسرائيل، يونان، اسپانيا، تركيه، كره جنوبي، آلمان غربي، استراليا، ژاپن و انگلستان بود.
اف4، جنگندهاي بود كه هر روز دهها پرواز جنگي در ويتنام انجام ميداد. جنگندههاي اف4 با موشكهاي دوربرد اسپارو، به كابوسي براي خلبانان ويتنامي مبدل شده بودند.
آخرين نمونهي تكامل يافتهي اف4، يعني F-4G، اكنون در نيروي هوايي ايالات متحده مشغول به خدمت ميباشد و بقيه مدلها از رده عمليات خارج شدهاند هرچند تمامي كشورهاي خارجي دارندهي اف4، هنوز از آن استفاده ميكنند.
جنگندهي F-4C اولين پروازش براي نيروي هوايي را به تاريخ مي 1963 انجام داد و گارد ملي دفاع هوايي ايالات متحده، به طور رسمي، از تاريخ ژانويه 1972، استفاده از F-4C را آغاز نمود. نيروي هوايي ايالات متحده، اولين جنگندهي اف4 را به تاريخ ژوئن 1978 از خدمت خارج كرد.
F-4G
مدل F-4D با انجام پارهاي تغييرات و بهسازيها گسترده بر روي مدل C، نظير استفاده از آويونيك پيشرفته كه باعث افزايش دقت در هدفگيري اهداف و استفادهي بهتر از جنگافزارها ميشد، براي اولين بار به تاريخ مارس 1966 به نيروي هوايي تحويل شد. اين جنگندهها نيز به سال 1977 در گارد ملي دفاع هوايي و به سال 1980 نيز در كل نيروي هوايي ايالات متحده، از رده خدمت خارج شدند.
اولين جنگندهي F-4E به تاريخ اكتبر 1967 به نيروي هوايي ايالات متحده تحويل شد. همچنين گارد ملي دفاع هوايي نيز اولين F-4E را به سال 1985 به خدمت گرفت. اولين كشوري كه F-4E را در يگان دفاع هوايي به خدمت گرفت ايران و به سال 1974 بود. شاه ايران، پس از پرواز با اين جنگنده، دستور خريد آن را براي IIAF (نيروي هوايي سلطنتي ايران) صادر نمود. نيروي هوايي ايالات متحده، F-4E را به سال 1987 از رده خدمت خارج نمود.
F-4E جنگندهاي بود با مخزن سوخت داخلي اضافي، با لبهي حملهي اصلاح شده جهت افزايش مانورپذيري و كاهش برا، موتور بهبود يافته با قدرت بيشتر و مصرف سوخت كمتر نسبت به مدلهاي C و D، مسلسل 20 ميليمتري داخلي با سيستم كنترل آتش بسيار دقيق.
در سال 1973، جنگندهي F-4E به سيستم شناسايي اهداف بسيار دقيق و خارج از ديد بصري خلبان مجهز شد كه اجازه ميداد اهداف هوايي يا زميني را در فواصل بسيار دور، مورد شناسايي قرار داده و به آنها حمله كند. اين سيستم به يك دوربين با لنزهاي قوي و زوم كننده و يك نمايشگر تلويزيوني مجهز بود كه قدرت شناسايي بسيار دقيق اهداف هوايي يا زميني را به خلبان اف4 ميبخشيد. ضمن اينكه به سيستم پيشرفتهي ديگري به ناممجهز بود كه به اف4 اجازه ميداد در شب يا روز يا هر نوع آب و هوايي قادر به كشف و انهدام اهدافش باشد.
به وسيلهي Pave Tack خلبان اف4 ميتواند اهداف زميني را شناسايي و علامت گذاري كرده و به وسيلهي بمبهاي هدايت شوندهي ليزري يا موشكهاي هدايت شوندهي راديويي – تلويزيوني مثل «ماوريك» به آنها حمله كند.
تغيير ديگري كه در مدل E نسبت به مدلهاي قبل انجام گرفت نصب يك كامپيوتر ديجيتالي براي رهگيري بود كه وظيفهاش انجام محاسبات لازم جهت شليك به موقع موشكهاي هوا به هواي AIM-9 (سايدوايندر) و AIM-7 (اسپارو) بود. همچنين بر روي مدلهاي F-4E و F-4G سيستم ناوبري ديجيتال ARN-101 به جاي مدل قديمي ناوبري اينرسيايي LN-12 نصب شد.
با معرفي مدل جديدتر اف4 (F-4G)، توانايي حمل جنگافزارهاي جديدتر براي اف4 فراهم گشت. در اين مدل جديد، ماموريت اف4 منحصر به از كار انداختن سيستمهاي دفاع هوايي دشمن شده بود. اين جنگندهها نيز پس از شركت در مانور 90 روزه Operation Provide Comfort، در تاريخ 15 دسامبر 1995، به اسكادران شماره 190 گارد ملي دفاع هوايي آيداهو (Idaho) تحويل داده شده و به جهت تعمير و بازرسي فني به مركز تعمير و بازيابي هوافضا منتقل گشتند و از آنجا نيز به محوطهي پايگاه هوايي ديويس در آريزونا منتقل شده و نگهداري ميشوند.
معرفي يك «وايلد ويزيل» بسيار پيشرفته F-4G: پرندهاي با الكترونيك 20 سال جلوتر از زمان F-4G Advanced Wild Weasel :
F-4G يك «وايلد ويزيل» بسيار پيشرفته است. (وايلد ويزيل به هواپيماهايي گفته ميشود كه به ابزارهاي پيشرفته جنگ الكترونيك و موشكهاي ضد رادار مجهزند.)
F-4G آخرين مدل اف4 است كه هنوز در ردهي جنگندههاي عملياتي نيروي هوايي ايالات متحده قرار دارد. البته قرار است اين جنگنده با F-16CJ/DJ جايگزين شود كه تا آن زمان به حيات خويش ادامه خواهد داد. جنگندهي جديد قرار است توان رزمي عملياتهاي تاكتيكي – ضربتي نيروي هوايي را با شناسايي و از بين بردن رادارهاي زميني، آشتبارهاي ضدهوايي و موشكهاي زمين به هواي دشمن، افزايش دهد.
F-4G در واقع همان مدل E است كه به دستگاههاي بسيار پيشرفتهي جنگ الكترونيك مجهز شده است. غلاف جستجوگر و اغتشاشگر اين جنگنده درست در محل مسلسل 20 ميليمتري F-4E نصب شده است كه بدين طريق به راحتي ميتوان اين دو جنگنده را از هم تميز داد.
F-4G جنگندهاي است كه نسبت به مدلهاي قبلي وايلد ويزيل در نيروي هوايي، توان بسيار بيشتري براي حمل انواع موشكها و بمبها دارد. مهمترين سلاح F-4G موشك AGM-88 يا HARM است. هارم يك موشك بسيار دقيق و سرعت بالاي ضدرادار است.
عمليات طوفان صحرا - 18 ژانويه 1991 - جنگنده F-4G در حال شليک موشک ماوريک
يكي از بهترين و موفقترين ماموريتهاي F-4G، در جريان عمليات طوفان صحرا (آزادسازي كويت) انجام شد. اين جنگندهها، حتا فراتر از F-117 و F-15C به راحتي توانستند در پدافند راداري پرقدرت عراق نفوذ كرده و تمام رادارهاي روشن را با موشكهاي هارم، منهدم ساختند. همه سايتهاي موشكي سام2، سام3 و سام6 و حتا آتشبارهاي راداري نظير شيلكا (Shilka) عراقي بدون آنكه قادر باشند كوچكترين دفاعي انجام دهند از فاصلهي 20 كيلومتري هدف موشكهاي هارم قرار گرفتند، ضمن اينكه با فعال شدن اغتشاشگر F-4G، كل رادارهاي منطقهي عملياتي تا شعاع 200 كيلومتري از كار ميافتادند. اين امر با كامپيوتر پيشرفتهي F-4G ميسر ميشد. اين كامپيوتر بسيار پيشرفته كه حداقل ساخت دو دهه قبل ميباشد، اين توان را دارد كه با ارزيابي فركانس كاري رادار زميني دشمن، بلافاصله آن را شبيهسازي كرده و امواجي در جهت اختلال در آن منتشر كند. بدين گونه، كمتر موشك ضدهوايي در جهان، قادر به ساقط كردن F-4G خواهد بود. سيستمي كه پس از دو دهه، همچنان ميتواند استفاده شود و حتا نمونهي مشابه آن در F-16CJ/DJ مورد استفاده قرار گرفته است.
تسليحات ديگر :
برخي جنگ افزارهاي ديگر نظير بمبهاي خوشهاي، موشك AGM-65 (ماوريك) و موشك هوا به هواي «اسپارو» نيز توسط F-4G حمل و ميتوانند استفاده شوند.
جنگندهي F-4G يك وايلد ويزيل بسيار پيشرفته است كه بسياري از جزئيات F-4E را به ارث برده است. اين جنگنده ميتواند قبل از اطلاع دشمن از حضورش، اطلاعات اهداف را از كامپيوتر به موشكهايش منتقل كرده و آنها را منهدم سازد.
آرايش جنگي :
F-4G در يك تيم ويژه به نام hunter-killer (شكارچي – كشنده) به همراه يك جنگندهي ديگر نظير F-16C به كار برده ميشود. F-4G در نقش هانتر (شكارچي)، رادارها و موشكهاي ضدهوايي سام را به طور دقيق (محل و نوع) شناسايي كرده و قبل از اينكه بتوانند عمليات ضدهوايي خود را آغاز كنند، آنها را منهدم ميسازد. سپس نوبت به عمليات جنگندهي كشنده (killer) ميرسد كه به طور معمول جنگندهاي نظير F-16C يا F-15E خواهد بود كه بدون نگراني از تجهيزات ضدهوايي دشمن، به عمليات تعريف شدهي خود، خواهند پرداخت. اين شگرد جالب، در جريان عمليات طوفان صحرا (آزادسازي كويت) در برابر انبوه موشكهاي زمين به هواي عراق، بسيار موثر واقع گرديد.
اصليترين تسليحات F-4G، موشك AGM-88 موسوم به HARM و موشك AGM-65 موسوم به ماوريك هستند. در جريان عمليات طوفان صحرا (آزادسازي كويت)، F-4G هاي ايالات متحده كه در عربستان سعودي مستقر شده بودند به غلافهاي ضدعمل الكترونيك پيشرفتهتر ALQ-131 و ALQ-184 مجهز شدند.
ماموريت: عمليات شكاري، بمب افكن و جنگ الكترونيك
سازنده: شركت مك دانل داگلاس؛ McDonnell Aircraft Co., McDonnell Corporation
پيشرانه: دو موتور پرقدرت توربوجت J79-GE-17 ساخت جنرال الكتريك با كشش 17900 پاوند = 8055 كيلوگرم
طول: 62 فوت و 11 اينچ = 19.1 متر
ارتفاع از سطح زمين: 16 فوت و 5 اينچ = 5 متر
طول دو سر بالها: 38 فوت و 11 اينچ = 11.8 متر
حداكثر سرعت: 1600 مايل بر ساعت = 2570 كيلومتر بر ساعت با استفاده از پسسوز
سقف پرواز خدمتي: 60000 فوت = 18182 متر (حداكثر سقف پروازي بدست آمده توسط اف4 = 98000 فوت)
سرعت كروز (گشتزني عادي): 571 مايل بر ساعت = 920 كيلومتر بر ساعت
حداكثر وزن براي برخاستن: 62000 پاوند = 27900 كيلوگرم
برد پروازي عبوري: 1300 مايل (1130 ناتيكال مايل) بدون سوختگيري هوايي و مخزن سوخت خارجي
نرخ صعود: 100 فوت بر ثانيه

چهار موشك ميان برد AIM-7F (اسپارو) و 4 موشك كوتاهبرد AIM-9M (سايدوايندر) در ماموريت شكاري رهگيري
يا تركيبي از موشكهاي AGM-64 (ماوريك)، AGM-45 Shrike و AGM-88 (هارم) جهت عمليات ضدرادار
به همراه يك پايلون اصلي در وسط بدنه و چهار پايلون در زير بالها جهت حمل بمب:
15 بمب CBU-52
15 بمب CBU-58
15 بمب CBU-71
15 بمب CBU-71
15 بمب CBU-87
15 بمب CBU-89
12 بمب MK-20
6 بمب BL-755
در مجموع 12500 پاوند (5625 كيلوگرم) بمب در انواع مختلف.
سيستمها :
اخلالگر الكترونيكي: AN/APR-47 (نصب شده به جاي مسلسل 20 ميليمتري)
رادار كنترل آتش: APQ-120 (ساخت هيوز) با برد 74 كيلومتر
سيستم رهاسازي بمب: AJB-7
سيستم كنترل و هدفگيري تسليحات: ASQ-91
سيستم الكترواپتيكالي شناسايي اهداف ساخت نورثروپ: ASX-1 TISEO
TISEO مخفف Target Identification System Electro-Optical
سيستم ناوبري اينرسيايي: ASN-63 INS يا (Inertial Navigation System)
گيرندهي اخطار راداري: APR-36 RWR يا (Radar Warning Receiver)
اخلالگر موج FM يا ALQ-87 FM barrage jammer
غلاف اخلالگر ECM ساخت وستينگهاوس: ALQ-101
غلاف اخلالگر ECM ساخت وستينگهاوس: ALQ-119 (با قابليت پوشش در سه باند L،Ku و C)
غلاف ECM: ALQ-130
غلاف ECM: ALQ-131
اخلالگر سيستمهاي هدايت تلويزيوني: ALQ-140 (منحرفكنندهي موشكهايي نظير سام-6)
سایر :
قيمت: 18.4 ميليون دلار
خدمه: دو نفر؛ يك نفر خلبان و يك نفر افسر جنگ الكترونيك (كابين عقب)
اولين پرواز: 6 دسامبر 1975
آخرين عمليات:
نابود سازي 60 مركز پدافند هوايي عراق (1991)
شليك 40 موشك هارم از تاريخ 17 ژانويه تا 28 فوريه 1991
خروج از خدمت: دسامبر 1995
تعداد عملياتي: 24 فروند (فقط تا زمان جايگزيني با F-16Cj/Dj)
تعداد F-4E ارتقاء يافته به مدل جي: 116 فروند
كشورهاي دارنده: ايالات متحده و ايران (تحويل نشده از سال 1979)
----------------------------------------
منابع :
http://www.centralclubs.com/topic-t3579.html
تصاویر برگفته از ارتشی دات کام و میلیتاری