میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

سپس موشك بر روي قنداق پرتاب 8U22 ، مشابه نوعي كه پيشتر براي V-2 و R-1 به كار مي رفت، منتقل مي شد. در مجموع، اين آرايش بسيار زمانبر و پردردسر بود و لذا تعداد كمي از اين سكوها به صورت عملياتي مورد استفاده قرار گرفتند.

همزمان كه موشك R-11 در حال تكامل طراحي بود، نگرش رهبران ارتش شوروي به موشكها به دليل پيشرفتهاي انجام شده در
طراحي تسليحات هسته اي، تغيير كرد. نخستين بمبهاي شكافت هسته اي اواخر دهه 1940 آنقدر حجيم و سنگين بودند كه امكان پرتاب آنها با موشكهاي نخستين وجود نداشت، ولي در اواسط دهه 1950 تسليحات اتمي روز به روز كوچكتر، ارزانتر، با كاربري ساده تر و پرقدرت تر مي شد. با استفاده از كلاهك اتمي، دقت پايين موشك بالستيك ديگر اهميتي نداشت، چرا كه حتي با وجود خطاي اصابت، اين كلاهكها مي توانست بسياري از اهداف را نابود كند.
 

نخستين موشك مجهز به كلاهك هسته اي شوروي R-5M بود كه يك توسعه تكاملي از R-1 و R-2 با استفاده از همان سيستم سوخت ولي با موتور و هدايت و كنترل بهينه شده بود. مشاور R-1 و R-2 ، اين موشك يك سامانه سلاح پيچيده بود و براي استفاده عليه اهداف راهبردي اختصاص داده شده بود.

اتحاد جماهير تا سال های 1954-1953  كه بخش زيادي از تجهيزات خط توليد بمب اتمي فراهم نشده بود، توليد انبوه كلاهكهاي - شوروي تا سالهاي 5510 هسته اي را آغاز نكرده بود. در اواخر دهه 1950 ، تعداد تسليحات هسته اي به بيش از حد كافي براي ماموريتهاي راهبردي رسيده  بود. در نتيجه، كاربرد آنها در ميادين نبرد تاكتيكي به طور جديتري مدنظر قرار گرفت. متفكرين نظامي شوروي گفتمان انقلاب در امور نظامی  را مطرح كردند. استنباط آن بود كه تسليحات هسته اي به زودي آنقدر ارزان و فراوان مي شود كه مي تواند به جاي در امور نظامي مهمات متداول در ميادين نبرد تاكتيكي به كار گرفته شود.

اگرچه ارتش شوروي در اوايل دهه1950 به دليل عدم بلوغ فناوري موشكي در برابر استفاده از موشكهاي بالستيك مقاومت مي كرد، ولي در اواسط دهه 1950 فرماندهان توپخانه از جنگ افزارهاي هسته اي تاكتيكي استقبال كرده و خواستار تسليحاتي شدند كه قابليت حمل كلاهكهاي اتمي به ميادين نبرد را داشته باشد.

توسعه نسخه مجهز به كلاهك اتمي موشك R-11 در آگوست 1954 و با شناسه R-11M آغاز شد. هدف اصلي اين پروژه، بهبود قابليت اطمينان موشك به منظور كاهش خطر سرنگوني محموله هاي گرانقيمت و مرگبار هسته اي ناشي از مشكلات فني بود.

موشك استاندارد R-11M از سكوي خودكششي 8U218 پرتاب مي شد، كه مبتني بر توپ تهاجمي ISU-152K بود. سكوي پرتاب موشك 8K11 )اسكاد A ( را مي توان با استفاده از وجود يك كپسول منفرد هواي فشرده در كنار سازه فوقاني از سكوي پرتاب 2P19 براي موشك 8K14 )اسكاد B ( متمايز كرد.

بخش عمده اي از اين تلاشها معطوف به افزودن اقلام جايگزين بود تا اگر قطعه يا زيرمجموعه اي با شكست مواجه شد، زيرمجموعه جايگزين فعاليت موردنظر را انجام دهد. در اين زمان، سرگئي كرولف تلاش مي كرد تا به منظور تمركز بر فعاليتهاي اولويت بالاتر مانند موشك بالستيك قاره پيماي R-7 و نخستين ماهواره اسپوتينك، برخي از برنامه هاي موشكي را كنار بگذارد.

از آنجا كه برنامه ريزي شروع توليد موشك R-11 در كارخانه تجربي شماره 385 در زلاتوست انجام شده بود، فعاليتهاي بيشتر بر روي R-11 در اختيار يك مهندس جوان به نام ويكتور ماكيف گذاشته شده بود كه رياست مجموعه طراحي ويژه كارخانه 385 را برعهده داشت. آزمونهاي پرتابي R-11M در سه فاز راهبري شد كه در مجموع 27 پرتاب از دسامبر 1955 تا اوايل 1958 را تشكيل مي داد و يك مورد از آنها، آزمايش با يك كلاهك هسته اي واقعي بود. موشك R-11M در تاريخ 1 آوريل 1958 رسما براي خدمت در ارتش پذيرفته شد.

 با استفاده از يك كلاهك سبك وزن از ماده منفجره، موشك R-11M بردي در حدود 270 كيلومتر داشت، ولي با كلاهك هسته اي سنگينتر، برد آنها تنها 150 كيلومتر بود.

با توسعه كامل موشك، ارتش شوروي توجه خود را به سيستم پرتاب متحرك بهتري براي عملياتهاي زميني معطوف كرد. به جاي استفاده از مجموعه اي از خودروها و يدك كِشهاي رنگارنگ، ارتش ترجيح مي داد يك سامانه پرتاب يكپارچه بر روي يك خودرو عملياتي داشته باشد. اين ماموريت به كارخانه كِروف در لنينگراد واگذار شد كه ماموريت مشابهي نيز براي توسعه يك سكوي پرتاب براي راكت توپخانه اي كوتاه برد هسته اي فيلين ( FROG-1 ) برعهده داشت.

كارخانه كِروف تصميم گرفت تا هر دو ماموريت را بر روي يك شاسي برگرفته از توپ تهاجمي ISU-152K كه در حال توليد در آن كارخانه بود، بنا كند. طرح اوبيكت 900 مستحكم و استوار بود و بدون سازه فوقاني كاملا زرهي آن، به راحتي قابليت انطباق به موشكهاي سنگين و تجهيزات سكوي پرتاب را داشت.

اوبيكت 803 براي خدمت در ارتش تحت شناسه 2U218 پذيرفته شد، كه بعدا شناسه آن به 8U218 تغيير كرد.
 

سكوي پرتاب خودكششي 8U218 يك سامانه پرتاب جامع براي سيستم موشكي R-11M )اسكاد A ( بوده و به مراتب عملياتيتر از نوع قبلي 8U227 بود. در اين تصوير سكوي

پرتاب لهستاني در مراسم رژه اي در دهه 50 در ورشو ديده مي شود.

نام اسكاد

موشك R-11M نخستين بار در مراسم رژه انقلاب اكتبر در ميدان سرخ موسكو در نوامبر 1957 به معرض نمايش عمومي گذاشته شد. در آن زمان ارتش شوروي شناسه هاي سامانه هاي موشكي را فاش نمي كرد، در نتيجه، سازمانهاي جاسوسي غربي براي تهيه گزارشهاي خود اقدام به نام گذاري نمودند. موشك R-11M با عنوان T-7A نام گذاري شد. موشك R-11 هيچگاه به نمايش عمومي در نيامده بود، لذا، شناسه اي نيز از سوي سازمانهاي جاسوسي غربي به آن تعلق نگرفت.

خانواده اسکاد

در اوايل دهه 1960 ، سازمانهاي جاسوسي غربي يك سيستم شناسه گذاري جديدي را به كار گرفتند كه تا به امروز نيز به كار گرفته مي شود. مديريت كميته جاسوسي سامانه هاي فضايي و تسليحاتي در سازمان سيا (WSSIC) يك روش كدگذاري الفبايي-عددي را براي هر موشك درنظر گرفت. به موشك R-11 شناسه SS-1b مخفف موشك سطح به سطح، داده شد و شناسه SS-1a به هر دو موشك R-1 و R-2 اطلاق شد، چراكه سازمانهاي جاسوسي غربي تفاوت قابل ملاحظه اي بين اين دو نوع موشك نيافتند.

شناسه SS-1b نه فقط به موشك، بلكه به كل سامانه موشكي اطلاق مي شد. متعاقبا، كميته هماهنگي استانداردسازي هوايي ناتو ( ASCC ) تصميم گرفت تا سيستم گزارش دهي مجزاي خود را مبنا قرار دهد كه مبتني بر رويه اي بود كه از زمان جنگ جهاني دوم براي نام گذاري هواپيماهاي دشمن به كار مي گرفت.
به موشكهاي بالستيك نامهايي داده مي شد كه با S شروع مي شد و به موشك R-11 شناسه اسكاد ( Scud ) داده شد. نامها به صورت تصادفي تخصيص داده شده و ممكن بود هيچ ارتباط ماهوي با موشك نداشته باشد.

به طور كلي ناتو سعي مي كرد واژه هايي را به كار ببرد كه نامانوس بوده و در مكالمات روزمره به كار نمي رود، در عين حال تلفظ آن يك واژه قديمي دريانوردي است كه به معني باران سبك ناگهاني » اسكاد «  ساده بوده و در مكالمات راديويي قابل تشخيص مي باشد، و يا معني آن در نقش فعل به معني عبور سريع و آسان شبيه باران تند سبك مي باشد. اين نام ارتباط تنگاتنگي با اين خانواده از موشكهاي بالستيك دارد.

عليرغم اين واقعيت كه واژه ها به صورت مشترك به كار نمي روند، استفاده توامان اصطلاحات آمريكا و ناتو به صورت SS-1b Scud متداول است.


پایان قسمت دوم

ادامه دارد...