میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

دوستداران عرصه زرهی امسال چشم به رژه پیش رو در روز پیروزی در میدان سرخ دوخته اند ، جایی که گفته می شود روسیه معادلات عرصه زرهی را تغییر خواهد داد و پس از سالها دوری از گذشته درخشان و عقب افتادگی از رقبای غربی ، توان زرهی خود را به جهت کیفی با ارائه پلتفرم های نسل جدید زرهی بازیابی خواهد کرد ، پلتفرم هایی چند منظوره و مشترک!

در این نوشتار همانگونه که از عنوان آن پیداست به بررسی نسل جدید خودرو های زرهی شنی دار روسیه با نام Kurganets پرداخته میشود. اما پیش از انجام این بررسی ، خالی از لطف نیست اگر نگاهی به موضوعاتی همچون پلتفرم های چند منظوره زرهی ، تاریخچه آن ها و حرکت روسیه به سمت توسعه و ساخت چنین پلتفرم هایی داشته باشیم. پیش از دهه هشتاد میلادی ، پلتفرم های زرهی معمولا با توجه به قابلیت ها و تجهیزات نصب شده ، در یک کاربری مشخص به کار گرفته میشدند و با توجه به آن ، نام گذاری خاصی بر روی آن ها صورت میگیرفت همچون ، خودروی رزمی پیاده نظام ، نفربر زرهی ، تانک و .......... . البته در برخی پلتفرم ها همچون نفربرهای زرهی معمولا تغییراتی در سطح محدود نیز اعمال شده و مدل های جنبی از این خودرو ها همچون مدل فرماندهی یا خودروی مخابراتی نیز به ساخت میرسید اما این کاربری ها علاوه بر محدودیت در ماهیت پلتفرم زرهی تغییری ایجاد نمیکردند ، نفربر زرهی فرماندهی همچنان در چهارچوب و نقش یک نفربر باقی میماند با این تفاوت که به تجهیزات فرماندهی مجهز میشد.

از دهه هشتاد میلادی تا امروز تعریف دیگری از خودروهای رزمی زرهی مطرح شده و طرح های مختلفی براساس آن به توسعه و ساخت رسیده است. در این تعریف یا مفهوم ، خودروی زرهی به گونه ای طراحی و ساخته میشود که قابلیت نصب تجهیزات و تسلیحات متنوع و به کارگیری در نقش های کاملا متفاوت را داشته باشد به نحوی که بتوان نمونه های مختلف ساخته شده براساس یک پلتفرم را به صورت جداگانه دسته بندی کرد (در قالب نفربر ، خودروی رزمی و .......). اساس یک چنین پلتفرم هایی ، یک شاسی مشترک با طراحی و سیستم های پایه ای (پیشرانه ، جعبه دنده ، تعلیق و ........) مشابه است که برحسب نیاز ، ماژول های رزمی و تجهیزات مختلف (برای کاربری های مختلف) بر روی آن نصب میگردد و خودرویی با تعاریف مشخص را میسازد.

مهمترین مزیت این دست خودرو ها (یا پلتفرم ها) کاهش هزینه و سهولت در نگهداری و پشتیبانی است ، این مسئله از تشابه در طراحی و سیستم های پایه ای مورد استفاده ناشی میشود و البته برای استراتژی کمیت روسی  (یا کمیت شرقی) نیز یک مزیت مهم خواهد بود و این امکان را به کشورهایی نظیر روسیه خواهد داد که پلتفرم چند منظوره را در مدل های مختلف و در تعداد بالا به تولید برسانند بدون آنکه در مورد مسائل نگهداری و پشتیبانی از آن نگرانی خاصی داشته باشند. اصلی که در طراحی و ساخت این دست خودروها مد نظر قرار دارد ماژولاریتی و قابلیت تطبیق است تا امکان نصب سیستم های مختلف در عین وجود مشترکات ( طراحی ، سیستم های رانشی مشابه و امثالهم) فراهم باشد.

و اما به کارگیری پلتفرم های چند منظوره در روسیه :

این کشور از دهه پنجاه و شصت میلادی (دوران اتحاد جماهیر شوروی) پلتفرم BTR را در دو نوع شنی دار و پس از آن چرخ دار ارائه کرد. خودروهای BTR-60/70/80/82 و در نهایت BTR-90 در طی چند دهه توسط این کشور (بعد از فروپاشی شوروی توسط روسیه) به تولید رسیدند. فرم و کلیت طراحی نفربر های سری بی تی آر روسی در طول چند دهه گذشته تقریبا یکسان بوده و با این تفاوت که مدل های مختلف دارای بهینه سازی هایی نسبت به اسلاف خود هستند. روس ها براساس مدل های مختلف پلتفرم بی تی آر ، خودروهای زرهی متفاوتی را در نقش های مختلف ارائه داده اند همچون خودروی فرماندهی ، شناسایی ، حامل خمپاره انداز و ............  .با وجود اینکه پلتفرم بی تی آر در چندین مدل و نقش مختلف به ساخت رسیده اما در جایگاه یک پلتفرم چند منظوره تمام عیار با کاربری های گسترده ، دارای محدودیت هایی است که از طراحی آن ناشی میشود.

BTR (از مدل 60 به بعد)

البته روس ها در طول سال های گذشته تلاش هایی جهت رفع این محدودیت ها و ساخت نمونه های جدید داشته اند که یکی از اخرین نمونه های آن نفربر BTR-90M مجهز به برجکی مشابه خودروی رزمی BMP-3 (مجهز به توپ 100 میلیمتری ، توپ 30 میلیمتری و ........) بود که البته صرفا در حد یک نمونه آزمایشی باقی ماند. محدودیت هایی همچون تحرک باعث میگردد که پلتفرم BTR برای کاربری هایی نظیر خودروی پشتیبان آتش (FSV) مجهز به برجک های سنگین با سلاح هایی با کالیبر بالا (همچون 105 یا بالاتر) گزینه مناسبی نباشد.  پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ،  فدراسیون روسیه مهمترین و بزرگترین وارث تکنولوژی و تجهیزات زرهی آن بود (و پس از آن کشور اوکراین).

BTR-90M

روس ها در حدود 50 سال به دنبال توسعه پلتفرم BTR بودند حال آنکه در نیروهای مسلح فدراسیون روسیه با توجه به گذشت زمان ، تغییر الزامات نبرد و برنامه های به روزرسانی ، پلتفرم BTR دیگر پاسخگو نبود. تبعا برای روس ها با بیش از نیم قرن کار بر روی یک پلتفرم ، آسان نبود که پلتفرم جدیدی را با تعاریف و قابلیت هایی کاملا جدید ارائه کنند در نتیجه اولین گزینه ارتقای پلتفرم BTR و ساخت نمونه ای جدید بود که در نهایت در قالب ارتقای برخی مدل ها و نصب ماژول های رزمی جدید همچون BTR-90 دنبال شد و در آخر نیز به نتیجه قابل توجه و تغییر دهنده ای ختم نگردید. در بخش پلتفرم های شنی دار نیز روس ها بیش از آنکه به دنبال ساخت و توسعه یک پلتفرم چند منظوره و مشترک باشند ، پلتفرم های متنوع و متعددی را توسعه دادند از قبیل BMP  ، MT-LB  و ........ . البته پلتفرم های ذکر شده در مدل های مختلف با کاربری های متفاوتی نیز بعضا تولید گردید (همچون مدل فرماندهی ، ارتباطی ، شناسایی و  .......) اما در پایان ، کاربری های قابل دستیابی و ایجاد بر روی این پلتفرم ها به مراتب محدود تر از پلتفرم های چند منظوره نسل جدید بود.

MT-LB

BMP

این محدودیت با توجه به الزامات جدید مد نظر ( همچون نصب ماژول های رزمی متنوع و دارای تسلیحات سنگین) همچنان روس ها را به ساخت پلتفرمی جدید وادار میساخت. در نهایت این عامل خارجی بود که راه گشای روس ها در این مسئله شد. در یک دهه گذشته روسیه در زمینه برخی طرح های مرتبط با زرهی (سیستم های نظارتی نسل جدید) با صنایع فرانسوی (همچون تالس و ...) همکاری هایی را شکل داد که حاصل آن نصب تجهیزات به روز و نسل جدید نظارتی ساخت فرانسه بر روی ادوات روسی بود. اما این برای روس ها کافی به نظر نمیرسید چرا که فرانسه از جمله کشورهای صاحب سبک زرهی در غرب بود و میتوانست روسیه را با زرهی غربی و مفاهیم نوین و به روز به کار رفته در آن هر چه بیشتر آشنا سازد. با توجه به این مسئله ، همکاری هایی جهت ساخت یک پلتفرم مشترک با کشور فرانسه براساس خودروی Nexter VBCI آغاز شد که حاصل آن ساخت خودروی زرهی اتم (ATOM ) بود.

ATOM

در این همکاری روس ها به یک پلتفرم ماژولار به سبک غربی دست یافتند که امکان نصب تجهیزات مختلف (برجک های نیمه سنگین و سنگین با تسلیحات کالیبر بالا) و به کارگیری در کاربری های مختلف بدون کاهش قابل توجه سطح قابلیت ها (از جمله تحرک) را داشت و این مهمترین تجربه برای روس ها در جهت  عبور از پلتفرم منسوخ BTR و حرکت در جهت ساخت خودروهای نسل جدید چند منظوره چرخ دار و شنی دار بود. روس ها به عنوان صاحبان سبک در عرصه زرهی ، در بخش توسعه و به کارگیری خودروهای چند منظوره با کاربری های گسترده در حدود چند دهه از رقیب سنتی خود امریکا عقب بودند. از دهه هشتاد میلادی سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده (US Marine Corps) به دنبال یک خودروی زرهی سبک وزن به منظور افزایش تحرک یگان های رزمی موتوریزه خود بود.

سپاه تفنگداران به دنبال خودرویی بود که از پلتفرم مناسب و قابل توسعه ای برخوردار باشد و چنین پلتفرمی را در خودروی زرهی آبی/خاکی   MOWAG Piranha I  با پیکربندی 8×8 ساخت سوئیس یافت. بدین منظور شرکت جنرال موتورز کانادا نمونه ای از خودروی سوئیسی ذکر شده را برای سپاه تفنگداران ایالات متحده به تولید رساند که این خودرو به اختصار LAV-25  یا خودروی زرهی سبک وزن نامیده شد. پس از انتخاب پلتفرمی سوئیسی و ساخت نمونه ای برگرفته از آن توسط جنرال موتورز کانادا ، توسعه پلتفرم با نصب سیستم ها و تسلیحات مختلف به شرکت های آمریکایی واگذار شد که حاصل آن ساخت چندین نمونه با کاربری های مختلف از خودروی LAV-25 مختص سپاه تفنگداران دریایی بود. ساخت LAV-25 در زمانی بود که روس ها همچنان به دنبال توسعه پلتفرم BTR بودند.

LAV-25

علاوه بر این چین نیز که از بزرگترین خریداران محصولات نظامی روسیه محسوب میشود با ارائه خانواده خودروهای تایپ 07 (بعد ها ZBL09 موسوم به پلنگ برفی) در این عرصه از روسیه پیشی گرفته است. البته اقبال به خودروهای چند منظوره و اصطلاحا ماژولار زرهی مختص کشورهای ابر قدرت نظامی نظیر امریکا ، روسیه نیست. خودروی ماژولار پیشرفته (اختصارا AMV) از صنایع پاتریا یک نمونه قابل توجه در این زمینه است. خودرویی که تاکنون با 1600 سفارش و لیسانس تولید از کشور های مختلف در سال های اخیر به خوبی اقبال به مفاهیمی همچون خودروی زرهی ماژولار و چند منظوره را در میان کشورهای مختلف با سطوح متفاوتی از توان و الزامات نظامی نشان میدهد. نمونه لهستانی و تحت لیسانس AMV با نام Rosomak تاکنون در چندین مدل مختلف و متنوع از جمله خودروی پشتیبان آتش ، نفربر زرهی ، خودروی رزمی پیاده نظام ، حامل خمپاره انداز و ....... به ساخت رسیده است.

AMV

به روسیه باز گردیم ، خودروی Atom که با همکاری فرانسه ساخته شد پلتفرم مناسبی را برای روس ها فراهم آورد ، اما پروژه این خودرو بنا بر دلایلی عمدتا سیاسی پس از چندی متوقف شد در نتیجه روس ها پروژهایی مستقل جهت ساخت خودروهای زرهی چند منظوره را کلید زدند که در نهایت به طراحی و ساخت چندین پلتفرم چند منظوره و مشترک از هر دو نوع چرخ دار و شنی دار منجر شد ، البته در این میان با وجود طراحی و ساخت داخلی ، نباید از تاثیر تجربه حاصل شده در همکاری با طرف فرانسوی در پروژهAtom  چشم پوشی کرد.

با ارائه نه تنها یک پلتفرم بلکه چند پلتفرم ، حال روس ها نه تنها عقب ماندگی خود در این زمینه را جبران کرده بودند بلکه در زمینه پلتفرم های شنی دار چند منظوره نیز گوی سبقت را از رقبای غربی می ربودند. این پلتفرم ها عبارت بودند از پلتفرم  Kurganets (در کلاس شنی دار 25 تن) ، پلتفرم Bumerang (در کلاس چرخ دار 10 الی 25 تن) ، پلتفرم شنی دار BTR-MD (در بخش تامین نیاز نیروهای هوابرد) و پلتفرم  Armata (در کلاس شنی دار حدود 50 تن) . پلتفرم های مورد اشاره روسیه را قادر میسازد تا خودروهایی در کاربری های گسترده همچون آمبولانس زرهی ، نفربر (APC)، خودروی رزمی پیاده نظام  (IFV)، خودروی رزمی سواره نظام (CFV) ، خودروی پشتیبان آتش (FSV)، حامل سامانه پدافندی ، حامل موشک ضد تانک ، حامل خمپاره انداز  و خودروی بازیابی (ARV) ، خودروی فرماندهی (در سطح یگان های مختلف) ، خودروی ارتباط و مخابرات و  ........ را درعین حفظ قابلیت های مورد نظر (در بحث تحرک ، حمل و انتقال و .........) به ساخت برساند. بنابر اعلام وزارت دفاع روسیه ، نیروی زمینی ارتش این کشور برنامه نوسازی 70 درصد از تجهیزات زرهی خود از طریق جایگزینی با ادوات جدید را  تا سال 2020 در دست اقدام دارد که در این برنامه خودرو هایی نظیر Kurganets و Bumerang جایگاهی ویژه دارند.

 خانواده BTR-MD

در این میان ذکر این نکته ضروری است که با توجه به برخی مسائل و مشکلات به خصوص در زمینه اقتصادی (مسائلی همچون افت قیمت نفت و ....) ممکن است روس ها به برنامه های خود در این زمینه آنچنان که برنامه ریزی کرده اند دست نیابند و ما شاهد برنامه های نوسازی محدودتری در بخش زمینی ارتش روسیه باشیم. نکته دیگر این است که در صورت تحقق برنامه های اعلامی و جایگزینی خودروهای زرهی موجود با پلتفرم های چند منظوره مورد اشاره ، ارتش روسیه اولین ارتشی در جهان خواهد بود که دارایی های زرهی خود را تحت چند پلتفرم مشترک در می آورد که در اینصورت به میزان قابل توجهی از هزینه ها و مشکلات پشتیبانی و نگهداری آن نیز کاسته میشود. البته ایالات متحده نیز از سال 2003 الی 2009 برنامه مشابهی جهت ایجاد پلتفرم چند منظوره مشترک با نام سیستم های رزمی آینده (Future Combat Systems) را دنبال کرد که در نهایت به دلیل برخی مشکلات (عمدتا مالی) لغو گردید و اکنون به صورتی تغییر یافته در قالب پروژه دیگری (BCT Modernization) دنبال میشود که تاکنون زمان بندی مشخص و رسمی برای ارائه محصولاتش اعلام نشده و ممکن است همچون پروژه پیشین در نهایت لغو گردیده و به محصول یا محصولاتی عملیاتی ختم نشود.

ادامه دارد...

منبع :

http://www.military.ir/forums/topic/29201-kurganets-%D8%9B-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%B5%D9%87-%D9%BE%D9%84%D8%AA%D9%81%D8%B1%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B4%D8%AA/