میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

9k11 Malyutka ( به روسی بچه کوچک و در نامگذاری ناتو AT-3 Sagger )  یک موشک ضد تانک هدایت‌شونده  (ATGM) با هدایت سیمی و دستی در خط دید (MCLOS) بوده و ساخت اتحاد جماهیر شوروی است.
این موشک اولین موشک ضد تانک هدایت شونده شوروی است که می‌تواند توسط یک نفر حمل گردد و به احتمال زیاد پرتولیدترین موشک ضد تانک هدایت شونده در جهان بوده ‌است. شوروی در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی ، هر سال بیش از ۲۵٬۰۰۰ فروند از این موشک تولید می کرد. با افزایش کپی‌برداری با نام‌های گوناگون از این موشک، هم‌اکنون این موشک دست‌کم در ۵ کشور جهان ساخته می‌شود.

توسعه

توسعه این موشک از ژولای سال ۱۹۶۱ میلادی شروع شد و در این سال دولت این پروژه را به دو تیم طراحی Tula و Kolomna واگذار کرد .
انتظارات از این موشک، از جمله موارد زیر بود:

   . قابل شلیک توسط ماشین جنگی و یا انسان باشد.
   . برد آن در حدود ۳۰۰۰ متر باشد.
   . قابلیت نفوذ در حدود ۲۰۰ میلی متر در بدنه وسایل زرهی و دمای 60 درجه را دارا باشد .
   . جرم آن در بیشترین حالت ،۱۰ کیلوگرم باشد.

این طراحی‌ها از برخی موشک‌های غربی که از سال ۱۹۵۰ به بعد تولید می‌شدند، پایه می‌گرفتند؛ از جمله این موشکها می‌توان به موشک فرانسوی  ENTAC و موشک سوئیسی Cobra  اشاره نمود. سرانجام اولین نمونه از این موشک توسط گروه کلمنا (دفتر طراحی دستگاه) طراحی شد؛ این گروه همچنین پیش از آن، مسئول پروژه  AT-1 Snapper بوده ‌است. اولین آزمایش‌ها در ۲۰ دسامبر ۱۹۶۲ انجام گردید و در ۱۶ دسامبر ۱۹۶۳ این موشک رسماً وارد خدمت گردید.

توصیف

Malyutka را می توان از پرتابگر چمدانی قابل حمل (9P111) ، خودروهای زمینی (BMP-1, BRDM-2) و هلیکوپتر ها (Mi-2, Mi-8, Mi-24, Soko Gazelle) شلیک کرد . استقرار موشک با چمدان فایبر گلاسی 9P111 که بعنوان پلت فرم پرتاب کننده عمل می کند به پنج دقیقه زمان نیاز دارد .

هدایت موشک به سمت هدف بوسیله ی دسته فرمان کوچک بر روی جعبه کنترل (9S415) ، انجام می گیرد که به دوره ی آموزشی عمیق و ژرف برای کاربر نیاز دارد و فرمان های کنترلی کاربراز طریق یک سیم نازک سه رشته که در پشت موشک وجود دارد در سیر موشک به سمت هدف منتقل می شود .این موشک بلافاصله پس از پرتاب ، به هوا (بالا) صعود می کند که مانع از برخورد موشک به موانع یا زمین میشود . در حین پرواز ، موشک با سرعت 8.5 چرخش در دقیقه به حول محور حرکت  می‌چرخد. نیروی لازم جهت چرخش ابتدا به کمک یک بوستر تامین می‌شود و در ادامه این حرکت چرخشی به کمک باله‌های زاویه دار حفظ می‌شود.

مالیوتکا از یک ژیروسکوپ کوچک برای جهت گیری خود نسبت به زمین استفاده می کند در نتیجه موشک می تواند مدت زمانی را در راستای هدف به عقب برگردد که به موشک حداقل بردی را در جایی بین 500 تا 800 متر را می دهد . کاربر با چشم غیر مسلح می تواند موشک را تا برد 1000 متر هدایت کند اما برای اهداف فراتر از این برد از پریسکوپ 9Sh16 با بزرگنمایی 8 برابر و با میدان دید 25 درجه استاده می شود .
موشک قادر است با اهدافی در برد 3 کیلومتری و درون کمان افقی 45 درجه ای به مرکزیت محور شلیک، درگیر شود. اندازه کمان یاد شده در برد زیر 1.5 کیلومتر شروع به کاهش یافتن می‌کند تا جایی که در فاصله 500 متری موشک تنها قادر است در فاصله 50 متری چپ یا راست محور شلیک با اهداف درگیر شود. لازم به ذکر است دقت موشک در حداکثر فاصله از محور شلیک به نصف حالت بهینه میرسد.
در حالی که براورد اولیه از در صد اصابت موشک به هدف 60% تا 90% است اما تجربه نشان داده که این می تواند در صورت عدم وجود شرایط بهینه و مطلوب و نداشتن مهارت کاربر به 25% تا 2% کاهش یابد . در واقع MCLOS در بخش کاربری به مهارت قابل توجهی نیاز دارد و با توجه به برخی از منابع ، کاربر برای کسب مهارت نیاز به 2300 شلیک شبیه سازی شده از شبیه ساز موشک و همچنین برای حفظ سطح مهارت نیاز به 50 تا 60 شلیک شبیه سازی شده دارد با این وجود این سلاح همیشه محبوب کاربر خود بوده است و تلاش های ثابتی برای بهینه سازی آن در شوروی/روسیه و دیگر کشور ها ادامه دارد .
دو نقص جدی موشک در مدل های اولیه همین برد حداقلی 500 و 800 متری است (با اهداف نزدیکتر نمی تواند به طور موثر درگیر شود ) همچنین زمان زیاد لازم برای رسیدن به حداکثر برد3000 متر با توجه به حرکت آهسته موشک به سمت هدف ، 30 ثانیه زمان را به هدف می دهد تا در پشت یک مانع یا تپه ای مخفی شود و با ایجاد دود مانع دید کاربر شود یا به آن شلیک کند .
این مشکلات در نسخه های بعدی با پیاده سازی و استفاده از سیستم هدایتی (SACLOS (Semi-Automatic Command to Line of Sight هدایت نیمه خودکار در خط دید و همچنین ارتقاء سیستم پیشرانه موشک به منظور افزایش سرعت متوسط پرواز ، رفع گردید . در آخرین به روز رسانی های انجام شده سرجنگی متعارف با کلاهک دومرحله ای جایگزین شده که این میله وظیفه نفوذ به زره های واکنشی ( ERA) را بر عهده دارد و همچنین استفاده کلاهک جنگی ، از تصویر بردار حرارتی نیز جزو این بروز رسانی ها می باشد .حتی در آخرین ویرایش ها مالیوتکا ،  با قیمت چند صد دلاری خود احتمالا نسبت به نمونه های نسل سوم موشکهای هدایت شونده  ، ارزان ترین نمونه در حال خدمت می باشد.
 

تاریخچه ی کاربرد

نوع حمل شونده فردی موشک‌های ضد تانک در شوروی، به گونه‌ای گسترش یافت که اسلحه اصلی جوخه ضد تانک ارتش شوروی بحساب می‌آمد. هر جوخه، دارای دو دسته مالیوتکا و هر دسته دارای دو تیم بود و هر تیم دو جایگاه لانچر از این موشک داشت و به علت حداقل برد 500 متری مالیوتکا در هر گروه یک آر پی جی زن نیز حضور داشت تا شعاع کمتر از 500 متری را پوشش دهد .

 

جنگ ویتنام

در 23 آوریل 1972 میلادی 20 دستگاه تانک ARVN (ارتش جمهوری ویتنام) توسط  NVA (ارتش ویتنام شمالی) برای اولین بار با استفاده از موشک ضد تانک هدایت شونده 9M14M Malyutka  مورد حمله قرار گرفت . این واحد تنها واحد زرهی ارتش ویتنام جنوبی بود که به 20 تانک M48 Patton مجهز بود .اولین حمله باعث نابودی یکی از تانک های M48A3 و یک نفربر زرهی رزمی M113 وآسیب دیدن نفربر دومی شد .
ARVN در طی این درگیری نهایتا 8 دستگاه تانک را از دست داد اما تاکتیک ها مناسب برای مقابله با این سیستم را پیدا کرد . به این صورت که در صورت شلیک موشک توسط دشمن سربازان و تانک ها با تمام سلاح های خود به سمت محل شلیک موشک ، اتش گشوده که باعث صرفه نظر کردن شلیک کننده از هدایت و کنترل موشک می شد . اگرچه شلیک کننده می تواند دور از محل پرتاب موشک مستقر شده و موشک را هدایت کند اما لول سیم جعبه کنترل متصل به پرتابگر تنها 15 متر است .

جنگ یوم کیپور

این موشک با موفقیت توسط ارتش های عربی در اوایل آغاز جنگ یوم کیپور استفاده شد .

در ادامه اسرائیلی ها با آموختن و بکارگیری تاکتیک های جدید مثل انجام آتش متمرکز بر روی محل شلیک موشک برای گیج کردن یا کشتن شلیک کننده اقدام به خنثی کردن تهدید کردند . دیگر روش های استفاده شده نیز شامل ایجاد گرد و غبار و حرکت به عقب و جلو و شلیک با انواع سلاح ها به سمت محل شلیک بود . این تاکتیک اسرائیلی ها بعدا توسط پیمان ورشو برای مقابله با تهدیدات موشک های هدایت شونده ضد تانک به تصویب اعضای ناتو رسید . درمجموع طی این جنگ 800 دستگاه تانک و خودروی جنگی اسرائیلیذ توسط AT-3 Sagger  از رده خارج شد .


جنگ داخلی لیبی

شلیک موشک مالیوتکا توسط شورشیان ارتش آزاد لیبی فیلم برداری شده است .

جنگ سوریه

شورشیان سوری فیلم شلیک موشک مالیوتکا علیه نیروهای دولتی سوریه را در اواخر سال 2012 پخش کرده اند .

بکارگیری در ایران

تعدادی ازاین موشک توسط رزمندگان ایرانی در سال های جنگ تحمیلی ایران و عراق به غنیمت گرفته شد اما بدلیل نداشتن تجربه و مهارت کافی نیروهای ایرانی در ابتدا کارایی لازم را نداشت . به نقل از wikipedia.org دوهزارفروند ، موشک ضدتانک مالیوتکا در سال‌های 1982-83 توسط سوریه به ایران فروخته شد . در سال های پس از جنگ ایران دست به تولید و ارتقاء این موشک با نام رعد کرد که در سه مدل  آی-رعد(I-raad)، رعد-تی و آی-رعد-تی ساخته شد .از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۴، در مجموع تعداد ۲٬۲۵۰ فروند از این موشک در ایران تولید شده است.
دررعد-تی نمونه ای از موشک رعد/مالیوتکا بود که با استفاده از سر جنگی دو مرحله ای، توانایی نفوذ به بیش از 400 میلیمتر زره های واکنش دهنده را بدست آورده اما سامانه هدایت و هدفگیری آن مشابه قبل(هدایت سیمی خط افق) بود. سرعت این موشک 120 متر بر ثانیه و برد آن بین 400 تا 3000 متر است.
نوع آی-رعد، دارای سرجنگی معمولی و توانایی نفوذ در 500 میلیمتر زره فولادی را دارد. این موشک نسبت نوع پایه رعد/مالیوتکا از هدایت بهتر نیمه خودکار مشابه تاو/توفان (نیمه خودکارسواربر پرتولیزر) برخوردار شد که استفاده راحت تر و شلیک های دقیق تری را ممکن ساخت. برد، سرعت و قطر بدنه این نمونه مشابه قبل است.
کاملترین نمونه موشک این خانواده آی-رعد-تی است که ارتقاءهای سامانه ای نوع آی-رعد را به همراه موشک رعد-تی به کار گرفته و درنتیجه مشخصات عملکردی موشک آن مشابه این نمونه است از جمله جرم 11.78 کیلوگرمی موشک. جرم سامانه هدایت نیز کمتر از 23 کیلوگرم است.
موشک آی-رعد-تی نصب شده بر روی موتور سیکلت ATV-500 :
هر یک از این موشک ها بالغ بر 11.7 کیلوگرم جرم داشته و برد آن بین 400 تا 3000 متر و میزان نفوذ آن در زره ها بیش از 400 میلیمتر است. این موشک 0.98 متری دارای هدایت نیمه اتوماتیک فرمان به خطر دید همچون موشک توفان بوده و بیشترین مدت پرواز آن 27 ثانیه عنوان شده است . جنگ اسرائیل و لبنان (۲۰۰۶) از انواع موشک رعد استفاده کرده‌ است. مقامات ایرانی نیز اظهار داشته‌اند که مسئول تامین این موشک به حزب الله هستند.

گونه ها :

AT-3 Sagger
AT-3A Sagger : 9M14 Malyutka که در سال 1963 با هدایت سیمی  MCLOS وارد خدمت شد .
AT-3B Sagger :  9M14M Malyutka-M که درسال 1973 با هدایت سیمی MCLOS و ارتقاء موتور که منجر به کاهش حداکثر زمان پرواز موشک میشود .
جرم : 11 کیلوگرم ، برد : 3کیلومتر
AT-3C Sagger : 9M14P Malyutka-P با هدایت سیمی SACLOS .
AT-3D Sagger : با هدایت سیمی SACLOS که در سال 1990 وارد خدمت شده و سرعت موشک به 130m/s افزایش یافته است .
HJ-73 : ساخت چین
RAAD : ساخت ایران
Susong-Po : ساخت کره شمالی
Maliutka M2T : ساخت رومانی و پروژه مشترک شرکت های ELMEC و Euromissile . Maliutka M2T قادر به نقوذ 900 میلیمتری به زره های RHA است .
POLK : توسط اسلواکی براساس AT-3C ساخته شده
Kun Wu 1 : ساخت تایوان


کاربران :

افغانستان ، الجزایر ،آنگولا ، ارمنستان ، بنگلادش ، بوسنی و هرزگوین ، بلغارستان ، جمهوری خلق چین ، کرواسی ، کوبا ، چک اسلواکی ، مصر ، اتیوپی ، حزب الله ، مجارستان ، ایران ، عراق ، هندوستان ، جمهوری دموکراتیک خلق کره ، لیبی ، مالی ، مغولستان ، مراکش ، موزامبیک ، نیکاراگوئه ، پرو(با موشک کورنت و اسپایک جایگزین میشود) ، لهستان (با اسپایک جایگزین شده) ، رومانی ، صربستان ، اسلواکی (ذخیره شده) ، سوریه ، اوگاندا ، ویتنام ، زامبیا
قیمت دوموشک و پرتابگر و کیف چمدانی  72000 پوند انگلیس است .

مشخصات :

نوع : ضدتانک هدایت شونده
کشور سازنده : شوروی سابق
سال خدمت : 1963 تا حال
جنگ ها : جنگ ویتنام ، یوم کیپور ، ایران و عراق ، جنگ صحرای غربی ، خلیج فارس ، جنگ استقلال کرواسی ، 2006 لبنان ، جنگ اول و دوم چچن ، جنگ های سوریه و لیبی
طراحی : دفتر طراحی کولومنا (KBM) در سال 1961-1962، تولید : 1963
گونه ها : 9M14M, 9M14P1, Malyutka-2, Malyutka-2F
طول :860mm , آماده به جنگ : 1.005mm ، موشک Malyutka-2
عرض : 393mm ، قطر : 125mm
برد موثر : 500–3,000m
وزن سرجنگی : (2.6kg  (9M14M, 9M14P1) ، 3.5kg  (Malyutka-2, Malyutka-2F
سرعت : ( 115m/s  (410 km/h گونه های 9M14M, 9M14P1 ،
(130m/s (470km/h گونه های Malyutka-2, Malyutka-2F
سیستم هدایتی : سیمی در خط دید MCLOS, SACLOS
 

منابع :

http://en.wikipedia....i/9K11_Malyutka
http://www.rusmilita...ct_malyutka.htm
http://armyman.info/photo-448
http://www.mashreghn...-تا-دهلاویه-عکس

http://www.military.ir/forums/topic/28142-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B6%D8%AF%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%A9-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%AA%DA%A9%D8%A7-9k11-malyutka/