نیروی رانش F-4E توسط دو موتور توربوجت General Electric J79-Ge-17 تامین میشود.وزن هر کدام از موتور ها در حدود 4000 پاند است. در شرایط آزمایشی در سطح دریا موتور J79-Ge-17 در حالت حداکثر توان بدون پس سوز به نیروی رانشی برابر با 11870 پاند و با حداکثر توان به همراه پس سوز به نیروی رانش 17900 پاند دست یافته است. این موتور اولین موتور هواپیمای ساخته شده در جهان با پره های استاتور متغیر در بخش کمپرسور بود. هوای پرفشار برای تامین نیاز سیستم تهویه هوای کابین از مرحله هفدهم کمپرسور موتور تامین میشود.
(تصاویری از موتور j79-Ge-17)
(تصویر برای آشنایی با پره توربین تغییر پذیر)
دو دریچه برای ورود هوا و خنک کردن موتور ها در زیر بدنه قرار دارد. در ورودی کانال ورودی هوا به موتور صفحات متغیری قرار دارد که با نیروی هیدرولیک کارمیکنند و در سرعت های فراصوت با استفاده از اطلاعات سنسورهای هواپیما هوای ورودی به موتور را تنظیم میکنند.سیستم سوخت جنگنده F-4E شامل 6 الی 7 مخزن سوخت داخلی در بدنه مرکزی و دو مخزن دیگر در هر بال با مجموع گنجایش 1771 گالن سوخت از نوع JP-4 است. F-4E توانایی حمل سه مخزن سوخت خارجی با امکان رهاسازی رادارد که دو مخزن با گنجایش هر کدام 370 گالن در زیر هر بال و یک مخزن با گنجایش 600 گالن در زیر بدنه مرکزی نصب می شوند. تمام مخازن سوخت در طول پرواز توسط هوای پر فشارموتور هواپیما تحت فشار قرار میگیرند برای انتقال بهتر سوخت از بال ها یا مخازن خارجی به بدنه مرکزی و یا تخلیه سوخت از بال ها.برای هر موتور دو پمپ غرق شده در سوخت وجود دارد که وظیفه انتقال سوخت از بدنه مرکزی به موتور رادارند. در صورت خرابی پمپ ها F-4E میتواند در ارتفاع زیر 20000 پایی بدون استفاده از پس سوز پرواز کند و سوخت بوسیله نیروی جاذبه به موتور ها منتقل میشود. این جنگنده دارای قابلیت سوخت گیری هوایی از طربق بوم با نرخ 250 گالن در هر دقیقه است.
(نمایی از مخازن سوخت داخلی و خارجی F-4E)
(دریچه تخلیه سوخت از بال و تخلیه سوخت F-4E های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران)
(بوم هواپیمای سوخت رسان و F-4E های آماده برای سوخت گیری)
کابین:
کابین جلو و کابین عقب F-4E
کنسول مرکزی استاندارد کابین جلو F-4E شامل سیستم تطبیق داده شده هدف گیری بصری با توپ، نمایشگر رادار ، نمایشگر گیرنده هشدار راداری ، ابزار دقیق کنترل پرواز ، ابزار رها سازی مهمات و سیستم های کنترل دیگر میشود.
در کنسول سمت چپ کابین جلو دسته کنترل نیروی رانش موتور ، پانل کنترل سوخت ، سیستم کنترل پرواز خودکار ، پانل کنترل اکسیژن و دیگر پانل های کمکی قرار گرفته است.
در کنسول سمت راست کابین جلو پانل کنترل ارتباطات رادیویی ، سیستم کنترل ناوبری ، پانل کنترل چراغ های بیروی و روشنایی داخلی ، کنترل دما و تنظیم قطب نما ، کنترل جنراتور ، کنترل سیستم تشخیص دوست از دشمن IFF و کنترل و تنظیم رهاسازی بمب های خوشه ای قرار گرفته است. در بالا و جلوی کنسول سمت راست کابین جلو چراغ های هشدار دهنده نصب شده اند. کابین عقب هواپیما تمام ابزار لازم برای هدایت هواپیما را دراختیار دارد.
در کنسول مرکزی کابین عقب ابزار کنترل دقیق پرواز و ناوبری و همچنین نمایشگر رادار و نمایشگر سیستم هشدار راداری قرار دارد.
در کنسول سمت چپ کابین عقب دسته کنترل نیروی رانش موتور ، سیستم کنترل ارتباطات رادیویی ، سیستم کنترل رادار ، کنترل ناوبری و کنترل اکسیژن ، پانل ارتفاع سنج کابین ، شیر کنترل لباس ضد نیروی فشارG خلبان ، و پانل کنترل دوربین ویدیویی an/asx-1 tiseo نصب شده در ریشه بال سمت چپ قرار گرفته است.
(دوربین Tiseo نصب شده در بال چپ F-4E ایران)
(تصویر ثبت شده از یک میگ 23 عراقی توسط دوربین Tiseo F-4E نیروی هوایی ایران)
در کنسول سمت راست کابین عقب سیستم کنترل ناوبری داخلی ، دسته کنترل آنتن رادار، کامپیوتر کنترل رها سازی مهمات و پانل انتخاب مهمات قرار دارد.
بر روی فریم کاناپی کابین جلو سه آینه داخلی برای دیدن عقب هواپیما و همچنین دو آینه خارجی و دو آینه داخلی بر روی فریم کاناپی کابین عقب نصب شده است. در سمت چپ کابین و بیرون از آن در تمام مدل های جنگنده فانتوم یه نردبان جمع شونده و یک دریچه باز شونده برای قرار گیری پا جهت ورود و خروج به کابین قرار دارد.
شیشه جلویی کابین جلو F-4E از سه قسمت تشکیل است. قسمت مرکزی به شکل مسطح و دارای رنگ سبز برای کاهش تابش خورشید است. در جلوی آن سیستم حذف شیمیایی قطرات باران قرار دارد.
دریچه متغیر تمییز کننده توپ در سمت راست و بالای دماغه قرار دارد. این دریچه، هوای پر فشار برای تمییز کردن محفظه توپ از گازهای خطرناک ایجاد شده در طول شلیک را فراهم میکند.دو کانال بزرگ نصب شده در دو طرف و زیر دماغه وظیفه تامین هوا برای سیستم تهویه هوا کابین و دیگر سیستم ها را دارند.
تصویر از بالا و پشت بال چپ که در آن بالک های دو وضعیتی لبه بال و آنتن سیستم هشدار راداری an/aps-46 و چراغ position light دیده می شود.
کانال تامین هوا در پایه باله عمودی وظیفه تامین هوا برای جنراتور ها رادارد .
قلاب نگهدارنده در زیر دم قرار گرفته و به دلیل دما بالای گاز های خروجی از موتور با لایه از تیتانیوم پوشش داده شده است.
در بالای بدنه آنتن ارتباطات رادیویی UHF (سمت چپ )وانتن سیستم TACAN (سمت راست) نصب شده است .
در پشت کابین عقب، آنتن سیستم IFF و چراغ inflight refueling system قرار دارد. در زیر آن کامپیوتر محاسبه گر رهاسازی مهمات، ژیروسکوپ ودیگر سیستم ها قرار دارد.
بر روی درب متصل به چرخ جلو آنتن سیستم TACAN و چراغ های taxi & landing light قرار دارد.بر روی درب باز شونده از پهلوی چرخ جلو آنتن UHF نصب شده است .
در زیر بدنه دو دوربین برای ثبت تاثیر مهمات قرار دارد که دوربین نصب شده در زیر بال راست جلو نگر و دوربین نصب شده در زیر بال چپ عقب نگر هستند.
دریچه های متعددی در زیر بدنه برای دسترسی آسان خدمه زمینی وجود دارد.
دو دریچه ورود هوا برای خنک کردن موتورها و کاهنده های سرعت در هوا در زیر بدنه قابل رویت هستند.
چند پا در پشت کابین عقب حفره جمع شونده سوخت گیری هوایی قرار دارد که توانایی سوختگیری از طریق بوم با نرخ 250 گالن در دقیقه را برای F-4E فراهم میکند.
پایان
منابع:
McDonnell F-4E Phantom II by Tim Mc.Govern ISBN 0-942548-24-8
Phantom In Combat Walter J Boyne
F-4 accident Investigation workbook